Boşnak böreği, Bosna Hersek mutfağının en bilinen hamur işi türlerinden biridir. Osmanlı döneminde bölgeye yayılan börek geleneğinin yerel bir yorumu olarak şekillenmiştir. Balkanlar genelinde yaygınlaşan bu lezzet, Boşnak mutfak kültüründe “pita” veya “burek” olarak da adlandırılır. Hamurun incelikle açılması, iç malzemenin dengeli yerleştirilmesi ve taş fırında pişirilmesiyle öne çıkar.

^{Boşnak Böreği (AA)}

Köken

Osmanlı mutfak geleneğine dayanan böreklerin Balkan coğrafyasına intikaliyle birlikte, Bosna Hersek’te yerel malzemeler ve hazırlama teknikleri üzerinden özgün bir tipoloji kazanmıştır. Boşnak böreğinin Bosna Hersek mutfağına 1400'lü yılların ortalarında girdiği tahmin edilmektedir.^【1】Türkiye’ye göç eden Boşnak topluluklar aracılığıyla İstanbul başta olmak üzere Marmara Bölgesi'nde sofra geleneği bağlamında yaşatılmakta ve özel gün pratiklerinde görünür olmaktadır. ^【2】 

Hamur Hazırlığı ve Pişirme Tekniği

Boşnak böreğinin hamuru un, su, tuz ve bazen sıvı yağ karışımıyla hazırlanır. Yoğrulan hamur dinlendirildikten sonra küçük bezeler hâline getirilir. Her beze, oklava veya elle inceltilerek saydam incelikte açılır. Hamur tabakalarının arasına yağ sürülür; böylece pişirme sırasında katmanlar birbirinden ayrılarak gevrek bir yapı oluşur.

^{Boşnak Böreği Yapılışı (AA)}

İç harç, yapım amacına göre değişir. En yaygın çeşitleri arasında kıymalı, patatesli, ıspanaklı, pırasalı ve peynirli içler bulunur. İç harcın dağılımı, böreğin her diliminde aynı lezzet yoğunluğunu koruyacak şekilde yapılır. Börek, genellikle taş fırında veya tepsi usulüyle ev fırınında pişirilir. Üzerine sürülen yağ veya tereyağı, pişirme sırasında hem alt hem de üst katmanın eşit şekilde kızarmasını sağlar.

^{Boşnak Böreği Yapılışı (AA)}

Bölgesel Uygulamalar ve Varyasyonlar

Bosna Hersek’in farklı şehirlerinde ve Boşnak göçmen topluluklarının yaşadığı bölgelerde böreğin hazırlanışı küçük farklar gösterir. Bazı yörelerde börek, uzun rulo biçiminde sarılarak kol börek biçiminde pişirilirken, bazı yerlerde düz tepsiye serilen iki kat yufka arasında iç harç konularak düz börek hazırlanır.

Örneğin Kuzey Makedonya’nın batısında yer alan bazı Boşnak yerleşimlerinde, hamur katları sıvı yağla inceltilip iç malzemeyle doldurularak yuvarlak biçimde tepsiye yerleştirilir. Bu uygulamalar, Osmanlı mutfak tekniklerinin Balkanlardaki farklı kültürlerle birleşmesi sonucu gelişmiştir.

Böreğin yerel isimlendirmesi de bölgeye göre değişir: Bosna Hersek’te “burek” ve “pite”, Sırbistan’da “burek”, Karadağ’da “pita”, Türkiye’de ise genellikle “Boşnak böreği” olarak anılır. Boşnak göçmen topluluklarında bu farklı adlandırmalar, dil ve kimlik devamlılığının mutfak kültürüyle birleşen göstergeleridir.

Kültürel ve Sosyolojik Anlamı

Boşnak böreği, Bosna Hersek’te kuşaktan kuşağa aktarılan geleneksel bir lezzet olup aile içi birlikteliğin ve kültürel kimliğin simgesi kabul edilir.^【3】 Göçlerle birlikte Türkiye’ye taşınan bu mutfak geleneği, Boşnak topluluklarının özel gün sofralarında da yaşatılmaktadır.^【4】 

Börek hazırlığı genellikle kadınlar arasında paylaşılır; hamur açma, iç hazırlama ve pişirme işlemleri aile üyeleri arasında görev dağılımıyla yapılır. Bu durum, kolektif emek ve kültürel aidiyetin mutfak pratiği üzerinden sürdürülmesini sağlar. Börek, bu yönüyle hem gündelik yaşamın hem de toplumsal dayanışmanın bir parçasıdır.

Gastronomik Temsiliyet ve Rekor Denemesi

Boşnak böreği, Bosna Hersek’in ulusal mutfağında sembolik bir yere sahiptir. Bu geleneğin görünürlüğünü artırmak amacıyla çeşitli festival ve tanıtım etkinlikleri düzenlenmektedir. 2017 yılında Bosna Hersek’te gerçekleştirilen bir organizasyonda, dünyanın en büyük böreği pişirilmiş ve bu etkinlik kültürel mirasın tanıtımı açısından uluslararası yankı bulmuştur. Bu tür etkinlikler, geleneksel Boşnak böreğinin gastronomi turizmi içinde hem ekonomik hem de tanıtımsal bir unsur hâline geldiğini göstermektedir.

^{Dünya'nın En Büyük Boşnak Böreği (AA)}

Boşnak böreği, Osmanlı mutfağından miras alınan tekniklerin Bosna Hersek kültüründe özgün biçimde yaşatıldığı, Balkanların çok katmanlı kimliğini yansıtan bir yemek türüdür. İnce hamur tekniği, sade malzeme kullanımı ve paylaşım geleneğiyle şekillenen bu börek, Boşnak topluluklarının tarihsel belleğinde önemli bir yere sahiptir. Göçmen mutfak kültürlerinde kimlik, aidiyet ve geçmişle bağ kurma unsuru olarak günümüzde de yaşatılmakta ve kültürel sürekliliğin simgesi olarak varlığını sürdürmektedir.