Buhranlarımız, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde yaşamış önemli düşünür ve sadrazam Said Halim Paşa'nın, İslamcılık fikir akımının temel metinlerinden biri olarak kabul edilen risalelerinden oluşan eseridir. Eser, özellikle İkinci Meşrutiyet sonrası Osmanlı fikir hayatında derinlemesine tartışılan meselelere Said Halim Paşa'nın kendine özgü bakış açısıyla getirdiği eleştiri ve çözüm önerilerini içerir.

^{Said Halim Paşa (Türk Maarif Ansiklopedisi)}

Eserin İçeriği ve Temel Yaklaşımı

Buhranlarımız, Said Halim Paşa'nın 1911-1922 yılları arasında yayımladığı yedi küçük risalenin bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Bu risalelerde Paşa, içinde bulunduğu toplumun problemlerini sıralayarak bu sorunlara yönelik çözüm önerileri sunmuştur. Said Halim Paşa, İslamcılık akımı içinde yer almıştır ve Batı'dan alınan sistem ve kavramların Osmanlı toplumunun yapısına aykırı ve gereksiz olduğu görüşünü ısrarla savunmuştur. Ona göre, ilk anayasa metninin Batı'dan tercüme yoluyla ithal edilmesi, toplumun kendi dinamiklerinden uzaklaşmasına neden olmuştur.

Said Halim Paşa, Buhranlarımız'da Batılılaşmayı ve Batı düşüncesinin taklit edilmesini toplumun geri kalmışlığının temel nedenlerinden biri olarak görmüştür. Paşa, İslam'ın kamil bir ahlak, sosyal hayat ve siyaset usulü vaat ettiğini belirterek, çözümün İslamlaşmaktan başka bir şey olmadığını vurgulamıştır. Aydınların bütün çabalarını Batılılaşmaya harcamaları ve toplumun değerlerini değiştirecek hükümler çıkarmaları, İslam'a uygun olmayan nazariyeleri kabul ettirmeye çalışmaları, toplumun temelini sarsmakla kalmayıp halkın aydınlardan kopmasına ve fikri gerilemesine yol açtığını ifade etmiştir. Ona göre, Batılı bir ahlak görüşünü benimseyen, sosyal hayatta Fransız, siyasette İngiliz usulünü kabul eden bir Müslümanın, ne kadar bilgili olursa olsun ne yaptığını bilmeyen bir kimseden farklı olmadığını dile getirmiştir.

İslamcılık Hareketi İçindeki Konumu

Paşa, Batılı sistemlerin ithalini eleştirel bir süzgeçten geçirmiştir. Ona göre, Meşrutiyet'i İslam'dan referanslarla kalıcılaştırma çabaları olsa da Paşa, Batı'dan ithal edilen bu sistem ve kavramların Osmanlı toplumunun tabiatına aykırı ve lüzumsuz olduğu düşüncesini taşımıştır. Modernleşme süreçlerini, toplumun kendi öz değerlerinden kopuş olarak değerlendiren Said Halim Paşa, kendi toplumunun kendine has dinamiklerine vurgu yapmıştır.

Eserin Önemi ve Güncel Basımları

Buhranlarımız, Türk düşünce tarihinde İslamcılık akımının temel metinlerinden biri olarak önemli bir yere sahiptir. Eser, Said Halim Paşa'nın İslamcı bir devlet modeli ve yönetim anlayışına dair ilk başarılı çalışmaları ortaya koyduğunu göstermektedir. Paşa, ideal bir İslam devlet modelinin genel prensiplerini detaylara girmeden çizmiş ve Cumhuriyet yanlısı olduğunu belirtmiştir. Önerdiği siyasi sistemde yürütme işlevinin devlet başkanına dayalı olmasını, devlet başkanı ve milletvekillerinin halk tarafından seçilmesini, parlamentonun denetim görevini sadece devlet başkanı ve dolayısıyla hükümet üzerinde yapmasını ve yasaların İslam hukukuna bağlı bir hukukçular komitesi tarafından çıkarılmasını savunmuştur.

Günümüzde eserin sadeleştirilmiş diliyle yeniden basımları mevcuttur. Bu basımlar genellikle, Osmanlıca ilk yayınının tıpkıbasımını da içermekte olup hem aslından okumak isteyenler hem de düşünce tarihinin kaynaklarını merak edenler için önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır.