Gökyüzüne baktığımızda çoğu zaman farklı şekil ve yoğunluklarda bulutlar görürüz. Peki, bu bulutların içinde ne kadar su bulunur? Bu soruya yanıt verebilmek için öncelikle bulutların nasıl oluştuğunu ve yapılarında neler barındırdıklarını anlamak gerekir.

^{Bulutlar (Fotoğraf: Mehmet Bağcı)}

Bulutlar Nasıl Oluşur?

Hava, içinde su buharı da dahil olmak üzere çeşitli gaz molekülleri barındırır. Yeryüzünden yükselen hava, atmosferin üst katmanlarına doğru ilerledikçe basınç azalır ve bu durum havanın genleşmesine, dolayısıyla soğumasına neden olur. Soğuyan hava, içindeki su buharını artık tutamaz hale geldiğinde, buhar yoğunlaşarak küçük su damlacıklarına dönüşür.

^{Bir Uçağın Penceresinden Bulutlar (pixabay)}

Ancak bu yoğunlaşma, havada zaten bulunan toz, polen veya tuz gibi mikroskobik katı parçacıklar (yoğunlaşma çekirdekleri) üzerinde gerçekleşir. Sonuç olarak milyarlarca küçük su damlası bir araya gelerek bulutları oluşturur. Bu damlacıklar son derece küçüktür; çapları genellikle 10 ila 15 mikrometre arasındadır. Bu boyuttaki damlalar yerçekiminin etkisiyle hızla yere düşmez; bunun yerine havada asılı kalabilirler.

Bulutların Yoğunluğu ve Kütlesi

Bulutların yoğunluğu, türüne göre değişkenlik gösterir. Yağmurlu havalarda sıkça görülen nimbostratus (yağmur bulutu) bulutları, yaklaşık 0,5 gram/metreküp yoğunluğa sahiptir. Yani bu tip bir bulutun her bir metreküpünde ortalama 0,5 gram su bulunur.

^{Nimbostratus Bulutları (pixabay)}

Bu bilgiden yola çıkarak, bir kenarı 1 kilometre olan küp şeklinde bir nimbostratus bulutu düşünelim. Böyle bir bulutun hacmi 1 milyar metreküptür (1 km³ = 10⁹ m³). Yoğunlukla çarpıldığında bu bulutun kütlesi yaklaşık 500.000 kilogram, yani 500 ton suya eşdeğerdir. Bu miktar, kümülüs bulutlarından daha fazladır çünkü nimbostratus bulutları içerdikleri su damlacıkları bakımından daha yoğundur. Buna rağmen, bulutun devasa hacmine kıyasla yoğunluğu hâlâ oldukça düşüktür. Süphanallah.

^{Beyaz Kümülüs (Cumulus) Bulutları (Fotoğraf: Mehmet Bağcı)}

Bulutlar Neden Düşmeden Havada Kalır?

İlginç bir gerçek de şudur, Bulutların yoğunluğu, havanınkinden daha düşüktür. Deniz seviyesinde kuru havanın ortalama yoğunluğu yaklaşık 1 kg/m³ civarındadır. Bulutlarda ise bu değer, yalnızca birkaç gram/metreküp düzeyindedir. Bu fark sayesinde, bulutlar su içeriyor olsalar da gökyüzünde “yüzer” gibi görünürler. Bunun nedeni, bulutun oluşmasına vesile olan su damlacıklarının çok küçük ve hafif olmaları, ayrıca büyük bir alana yayılmış şekilde dağılmalarıdır.