Büyük Pasifik Çöp Alanı (İngilizce: Great Pacific Garbage Patch), Kuzey Pasifik Okyanusu’nda yer alan ve önemli miktarda insan kaynaklı deniz çöpünün biriktiği geniş bir deniz alanıdır. Bu oluşum, okyanus akıntılarının etkisiyle yavaş hareket eden ve çöp birikimine olanak tanıyan bir girdap sistemi (subtropikal dönencesel akıntı – subtropical gyre) içerisinde meydana gelmektedir. Alan, özellikle plastik atıkların baskın olduğu yüzer deniz çöpü ile karakterizedir.

^{Çöpe Dolanmış Bir Kaplumbağa (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.)}

Coğrafi Konum ve Yapısal Özellikler

Büyük Pasifik Çöp Alanı, Pasifik Okyanusu’nun kuzeyinde, Japonya ile Kuzey Amerika kıyıları arasında yer almakta olup iki ana bölgeden oluşmaktadır: Doğu Çöp Alanı (Hawaii ile Kaliforniya arasında) ve Batı Çöp Alanı (Japonya ile Hawaii arasında). Bu iki bölge, Kuzey Pasifik Subtropikal Girdabı tarafından birbirine bağlanmaktadır. Girdap, saat yönünde dönen büyük ölçekli bir yüzey akıntı sistemi olup okyanus yüzeyinde yavaş hareket eden bölgelerde yüzen atıkların birikmesine neden olmaktadır.

Oluşum Süreci

Deniz çöpü, kara kökenli (örneğin sahil atıkları, nehirlerle taşınan atıklar) ve deniz kökenli (örneğin gemicilik faaliyetlerinden kaynaklanan atıklar) olmak üzere çeşitli kaynaklardan okyanusa ulaşmaktadır. Bu atıklar, okyanus akıntıları tarafından yüzeyde taşınmakta ve girdap merkezinde toplanarak geniş bir dağılım göstermektedir. Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi'ne (NOAA) göre bu alan kompakt, sürekli bir çöp adası şeklinde değil; su yüzeyinde dağılmış, düşük yoğunluklu fakat yaygın plastik ve mikroplastik partiküllerden oluşmaktadır.

İçerik ve Bileşenler

Bölgedeki atıkların büyük çoğunluğu plastik kökenlidir. Plastik atıklar; şişeler, ambalaj malzemeleri, ağ parçaları ve sentetik ipler gibi büyük maddelerin yanı sıra zamanla fiziksel ve kimyasal etkilerle ayrışarak oluşan mikroplastikleri de kapsamaktadır. Bu materyaller biyolojik olarak parçalanmadıkları için deniz ortamında uzun süre kalıcıdır. NOAA’nın belirttiğine göre, bu alanın toplam yüzölçümü milyonlarca kilometrekareye yayılmış olabilir ancak sınırları dinamik olduğu için net olarak ölçümlenememektedir.

Ekolojik ve Çevresel Etkiler

Büyük Pasifik Çöp Alanı’nın deniz ekosistemleri üzerindeki etkileri çok katmanlıdır. Plastik atıklar, deniz kuşları, balıklar ve deniz memelileri tarafından yiyecek sanılarak yutulabilmekte; bu durum sindirim sistemlerinde tıkanmalara, toksik kimyasal birikimlerine ve ölümlere yol açabilmektedir. Ayrıca, bazı plastik atıklar deniz canlılarının yaşadığı mikro habitatlara dönüşebilmekte ve biyolojik istilalara neden olabilmektedir. Mikroplastikler, su sütununda süspanse halde kalarak planktonlar ve diğer küçük organizmalar tarafından alınmakta, böylece besin zinciri boyunca yukarı taşınmaktadır.

Önleme ve Müdahale Çabaları

Uluslararası kuruluşlar, hükümetler ve sivil toplum örgütleri, deniz çöpü kirliliğini önlemeye yönelik çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. NOAA Deniz Atıkları Programı (NOAA Marine Debris Program), bilimsel araştırmalar yürütmekte, kamu farkındalığını artırmakta ve çözüm önerileri geliştirmektedir. Temel stratejiler arasında atık üretiminin azaltılması, geri dönüşüm uygulamalarının artırılması, plastik kullanımının sınırlandırılması ve sahil temizlik faaliyetleri yer almaktadır.