15 Ocak 1919 tarihinde Boston, Massachusetts'in Kuzey Sonu'nda meydana gelen Büyük Molasses Seli, bir endüstriyel tankın yapısal arızası sonucu ortaya çıkan bir olaydır. Bu olay, mühendislik, malzeme bilimi ve şehir planlaması alanlarında önemli yasal düzenlemelerin başlangıcını işaret etmiştir.
Olayın Gelişimi ve Teknik Detaylar
Purity Distilling Company'ye ait, melas depolamak üzere inşa edilmiş olan 50 metre çapında ve 15 metre yüksekliğindeki bir tank, Kuzey Endüstriyel Alkol Şirketi'nin bir yan kuruluşu tarafından 1915 yılında tamamlanmıştır. Tankın inşasında kullanılan çeliğin, dönemin endüstriyel standartlarına göre nispeten ince olduğu ve uygun test prosedürlerinin uygulanmadığı tespit edilmiştir. Rivet bağlantılarının etrafındaki çeliğin kalitesiz olduğu ve çatlaklara eğilimli olduğu, ayrıca tankın yeterli yapısal destekten yoksun olduğu sonraki analizlerde ortaya konulmuştur.
Olay günü, tankın içinde depolanan melasın sıcaklık farkları nedeniyle fermantasyona uğradığı ve bunun sonucunda iç basıncın arttığı belirtilmiştir. Öğleden sonra 12:30 ile 12:45 arasında, artan iç basınca dayanamayan tank, aniden ve patlayıcı bir kuvvetle parçalanmıştır. Bu patlama, tankın rivetlerinin dışa doğru fırlamasına neden olmuştur.
Maddi Hasar ve Can Kaybı
Tankın parçalanmasıyla birlikte, yaklaşık 8,7 milyon litre melas, tahmini olarak 15 fit yüksekliğinde ve 160 fit genişliğinde bir dalga halinde dışarı yayılmıştır. Bu dalganın başlangıç hızı yaklaşık 35 mil/saat olarak kaydedilmiştir. Melas akıntısı, çevredeki binalara, altyapıya ve insanlara çarpmıştır.
Olay sonucunda 21 kişi hayatını kaybetmiş ve 150'den fazla kişi yaralanmıştır. Hayatını kaybedenlerin çoğu, melasın altında ezilme veya boğulma nedeniyle yaşamını yitirmiştir. Maddi hasar, o günkü değerlerle 100 milyon dolarlık bir kayıp olarak tahmin edilmiştir. Yüksek hızlı melas akıntısı, yakındaki binaları temelinden sökerek yıkmış, bir yükseltilmiş trenin raydan çıkmasına neden olmuş ve bir itfaiye istasyonunu harabeye çevirmiştir. Bölgenin temizlenmesi 80.000'den fazla insan/saatlik bir çaba gerektirmiştir.
Hukuki Süreçler ve Düzenleyici Sonuçlar
İlk soruşturmalar, U.S. Industrial Alcohol Company'yi ve tankın hatalı yapımını sorumlu tutmuştur. U.S. Industrial Alcohol, patlamanın anarşistler tarafından yapılan bir sabotaj eylemi olduğunu iddia ederek, daha önceki olayları ve bir bomba tehdidini gerekçe göstermiştir. Ancak bu savunma, mahkeme tarafından reddedilmiştir.
Sonraki hukuk davası, Massachusetts tarihindeki en uzun ve en pahalı dava haline gelmiş, 300 gün sürmüş ve sonucu selden altı yıl sonra açıklanmıştır. 28 Nisan 1925'te Yargıç Oden, U.S. Industrial Alcohol Company'yi, tankın kusurlu yapımı ve kalite kontrollerinin eksikliği nedeniyle ihmalden sorumlu bulmuş ve trajedinin önlenebilir olduğuna karar vermiştir. Davacılara, günümüz parasıyla yaklaşık 30 milyon dolara denk gelen 300.000 dolar tazminat ödenmesine hükmedilmiştir.
Bu felaket, ülke genelinde inşaat yönetmeliklerinde ve bina düzenlemelerinde değişikliklere yol açmıştır. Ayrıca, eyaletlerin kamu sağlığı ve güvenliği için bir güvence olarak profesyonel mühendislik lisanslamasını oluşturmasını teşvik etmiştir. Çoğu eyalet, 1920'ler ve 1930'lar boyunca köprüler, barajlar ve tanklar dahil olmak üzere kritik altyapının bilimsel olarak doğrulanmış prensipler kullanılarak tasarlanmasını gerektiren standartlar benimsemiştir. Dava, hükümetin büyük işletmeleri nasıl düzenlediği konusunda temel bir değişime katkıda bulunmuş, düzenlemeyi işletmeler için sadece bir rahatsızlık olmaktan çıkarıp vergi mükellefi için bir araç haline getirmiştir.
Hukuki süreçlerin uzun süresi ve maliyeti, suçlamaları saptırma girişimlerine rağmen kurumsal sorumluluğun kesin bir şekilde tespit edilmesiyle sonuçlanması , önemli bir hukuki emsal oluşturmuştur. Bu durum, endüstriyel inşaat ve işletmedeki ihmalin şirketler için önemli mali ve itibar sonuçlarına yol açabileceğini göstererek, güvenlik standartlarına daha fazla uyumu teşvik etmiştir. Profesyonel mühendislik sertifikasyon yasalarının ve bilimsel olarak doğrulanmış tasarım prensiplerinin Amerika Birleşik Devletleri genelinde yaygın ve hızlı bir şekilde benimsenmesi, Melas Seli'nin doğrudan ve dönüştürücü bir sonucunu temsil etmektedir. Bu durum, mühendisliği büyük ölçüde denetimsiz bir uygulamadan, zorunlu standartlar, denetim ve açık bir kamu güvenliği sorumluluğu ile bir mesleğe dönüştürmüş, altyapı geliştirme manzarasını temelden değiştirmiştir.
