Köken

Canlanmak fiili, can köküne +lan yapım eki ve +mak mastar eki getirilerek türetilmiş birleşik bir fiildir. “Can” sözcüğü, Farsça cān (yaşam, ruh) kökeninden gelir. Bu kökten türeyen canlanmak, hem fiziksel olarak dirilmek, hareketlenmek anlamlarında hem de mecazî biçimde hafızada bir şeyin yeniden belirivermesi, zihinde canlanması anlamında kullanılır. Böylece hem bedensel hem de zihinsel/duygusal dirilme ve hareketlenme süreçlerini karşılayan çok yönlü bir fiil hâline gelmiştir.

Kullanım Alanları

Fiziksel ve ruhsal canlılık kazanma: İnsan veya hayvanın yeniden hareket etmesi, uyanması ya da güç bulması anlamında kullanılır.

Harekete geçme, etkinleşme: Durgun olan bir şeyin (piyasa, sokak, şehir vs.) yeniden hareketlenmesi anlamında kullanılır.

Bellekte yeniden belirme: Geçmiş bir olayın, kişi ya da anının zihinde yeniden belirir gibi olması.

Mecazî anlamda dirilme: Cansız bir şeyin canlı gibi hayal edilmesi, imgelenmesi.

İfade ve anlatımda yoğunluk kazanma: Yazı, konuşma ya da sahnede bir şeyin daha etkileyici hâle gelmesi.