Çataldere Şehitliği, Çanakkale'nin Eceabat ilçesi sınırlarında, Gelibolu Yarımadası'nda yer alan Arıburnu bölgesinde konumlanmaktadır. Yarbay Hüseyin Avni Bey Şehitliği'nin yanında olan bu alan, taş merdivenlerle çıkılan bir vadi içerisindedir. Vadi içindeki konumu nedeniyle stratejik bir noktada bulunan Şehitlik, tarihî olarak önemli bir cephe hattında yer almıştır. Bugün Şehitlik'e yapılan ziyaretlerde, bu konumun savaş sırasındaki zorlukları ve coğrafi etkileri daha iyi kavranabilmektedir.

^{Tanıtım Videosu (Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığı)}

Tarihî Arka Plan ve Askerî Önem

Çataldere bölgesi, Çanakkale Kara Muharebeleri'nin en kritik safhalarından birine sahne olmuştur. Özellikle 6-10 Ağustos 1915 tarihleri arasında gerçekleşen muharebelerde, Anzak birliklerinin Conkbayırı'nı ele geçirme girişimleri bu bölgede şiddetli direnişle karşılaşmıştır. 5. Ordu Komutanlığı'na bağlı 16. ve 19. Tümenler, Çataldere bölgesinde önemli savunma hatları oluşturmuş ve düşman ilerleyişini durdurmayı başarmıştır. Bu çatışmalarda çok sayıda Osmanlı askeri şehit düşmüş ve şehitlik, şehit düşen askerlerin hatırası için inşa edilmiştir.

Mimari Yapı ve Anıtsal Özellikler

Çataldere Şehitliği'nin merkezinde yer alan anıt, kesme taş ve mermer malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Anıtın üzerinde Osmanlıca ve Türkçe kitabeler bulunmaktadır ve şehitlerin isimleri burada kayıt altına alınmıştır. Şehitlik alanı yaklaşık 2.000 metrekarelik bir alana yayılmış olup, ziyaretçiler için dinlenme bankları ve gölgelik alanlar oluşturulmuştur. Anıt çevresinde savaşın seyrini gösteren haritalar ve bilgilendirme panoları yer almaktadır. Şehitliğin girişinde bulunan kitabede, bölgede verilen mücadelenin önemi vurgulanmaktadır.

^{Şehitlikte Bulunan bir Bilgilendirme Yazısı (Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığı)}

Defin Yapısı ve Şehit Sayısı

Çataldere Şehitliği'nde Osmanlı ordusuna bağlı 1., 5., 6., 27. ve 57. alaylardan çok sayıda asker defnedilmiştir. Bu birlikler, Arıburnu cephesinde önemli görevler üstlenmiş, çatışmanın en şiddetli anlarına tanıklık etmiştir. Şehitlikte yer alan mezar taşlarından birçoğu semboliktir çünkü kimlikleri belirlenemeyen şehit sayısı 2.835 olarak kayıtlara geçmiştir. Bu durum, sınırlı imkânlar altında yürütülen savunmanın zorluklarını ve çatışmanın yoğunluğunu gözler önüne sermektedir.

Anıt ve Yapılandırma

Şehitlik alanı, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2006 yılında yeniden düzenlenerek ziyarete açılmıştır. Alan içinde yer alan anıt yapılar, şehitlerin anısına inşa edilmiştir. Şehitlikte, sembolik mezarlar ve bir tören alanı da bulunmaktadır. Yapılandırma süreci, hem tarihî hafızanın korunması hem de ziyaretçilerin bilinçlenmesi amacı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Anıt alanında bulunan bilgilendirme tabelaları, ziyaretçilere bu bölgenin tarihî önemi hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.

Ziyaret Koşulları ve Ulaşım Bilgileri

Çataldere Şehitliği'ne ulaşım için Eceabat ilçe merkezinden Kilitbahir yönüne giden yol takip edilmelidir. Şehitlik, Kilitbahir köyüne yaklaşık 5 km mesafede, asfalt bir yol üzerinde bulunmaktadır. Özel araçla ulaşımın yanı sıra, Çanakkale'den kalkan turlarla da şehitlik ziyaret edilebilmektedir. Çataldere Şehitliği, yıl boyunca yerli ve yabancı ziyaretçilere açıktır. Özellikle her yıl 25 Nisan'da düzenlenen Anzak Günü anma törenlerinde bu bölge önemli bir ziyaret noktası hâline gelmektedir.