Cemal Kafadar, ortaokul yıllarını İstanbul'da, Fatih'te oturarak ve İstanbul Erkek Lisesi'nde yatılı okuyarak geçirmiştir. Sahaflar'ın içinden geçerek şehri tanıma hevesi ve şiir yazma merakı genç yaşlarda başlamıştır. Dedesi, onun hayatında ve yemek yapma alışkanlıklarında önemli bir figür olmuştur; dedesinden Ümmü Gülsüm dinlemiş ve film izlemiştir. Lise yıllarında Sinematek'e üye olmuş ve sinemaya olan ilgisi, özellikle Volker Schlöndorrf'un Michael Kohlhaas-Der Rebell filmini izledikten sonra, Celali isyanları tarihine yönelmesine önayak olmuştur. İstanbul Lisesi'nin entelektüel ortamında Nurettin Topçu gibi isimlerden etkilenmiş ve felsefe okumayı düşünmüştür. Liseden sonra Amerika'ya gitmiş ve Hamilton College'da felsefe eğitimi almıştır. Bu süreçte felsefenin yanı sıra film, sosyoloji ve fizik dersleri de almıştır. Analitik felsefenin dışlayıcı yaklaşımı nedeniyle felsefeden soğumaya başlamış, ancak tarihsel malzemeyle yoğurulduğunda felsefi sorulara daha anlamlı cevaplar bulabileceğini fark etmiştir.

Tarihe yönelme kararı, lisans bitirme teziyle başlamıştır. Doktora için hem tarih hem de antropolojiye başvurmuş, ancak sonunda McGill Üniversitesi İslami Araştırmalar Enstitüsü'ne giderek Osmanlı tarihi üzerine doktorasını yapmıştır. McGill'de Arapça öğrenmeye başlamış ve Osmanlı tarihi eğitiminde nadir bulunan bir imkân olarak tasavvuf dersleri almıştır. Boston ile Montreal arasında gidip gelerek Şinasi Tekin ile Osmanlıca çalışmış, filolojik metin okuma becerilerini geliştirmiştir.

^{Yaşayan Tarih - Prof. Dr. Cemal Kafadar (Youtube)}

Akademik Çalışmaları

1985-1989 yılları arasında Princeton Üniversitesi'nde görev yapmıştır. 1990 yılında Harvard Üniversitesi Orta Doğu Tarihi Bölümü'nde eğitim vermeye başlamıştır. 2025 yılında ise Harvard Üniversitesi Orta Doğu Çalışmaları Merkezi, merkezin bazı akademik etkinliklerinde “Yahudi karşıtı” ve “İsrail karşıtı” perspektifleri temsil etmekte itham edilince Kafadar'ı görevden almıştır. Kafadar halen Vehbi Koç Türk Etütleri Profesörü ünvanını taşımaktadır. Prof. Dr. Kafadar, geç Orta Çağ/erken modern dönemde Orta Doğu ve Güneydoğu Avrupa'nın sosyal ve kültürel tarihiyle ilgilenmektedir. Osmanlı tarihi, şehir mekânı, seyahat, popüler kültür, tarih ve sinema üzerine dersler vermektedir. Lisansüstü tez çalışmasında yeniçeri-esnaf ilişkileri ve yeniçeri isyanları üzerine yoğunlaşmış, ilerici-gerici ikiliği gibi hakim anlatıları sorgulamıştır. Marksist tarih okullarına yönelik eleştirileri ve Osmanlı toplumuna kendi iç dinamikleriyle bakma arayışı, Kemal Tahir gibi yazarların etkileşimiyle şekillenmiştir.

Edward Said ve Michel Foucault'nun teorik etkilerini ve İran Devrimi'nin dünya tarihselliğindeki önemini çalışmalarına yansıtmıştır. Osmanlı tarih yazımındaki "duraklama ve gerileme" paradigmasını sorgulayan ve yeniçerilerin esnaflaşmasını farklı bir bakış açısıyla ele alan çalışmalar yapmıştır.

Osmanlı tarihçiliğinde uluslararası iş birliğinin ve farklı etnik, kültürel, millî ve dinî kökenlerden gelen araştırmacıların çeşitliliğinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, dünya tarihinin Batı merkezli olmayan, İstanbul, Kahire, Tebriz gibi farklı merkezler üzerinden yeniden yazılması gerektiğini savunmaktadır.

Yayınları ve Projeleri

Prof. Dr. Kafadar'ın önemli yayınları arasında şunlar yer almaktadır:

• Treasures of Knowledge: an Inventory of the Ottoman Palace Library (1502/3-1503/4) (yardımcı editör, 2019)
• Kendine Ait Bir Roma: Diyar-ı Rum'da Kültürel Coğrafya Ve Kimlik Üzerine (2017)
• Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken: Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun (2009).
• "The Question of Ottoman Decline" (Harvard Middle East and Islamic Review, 1999)
• Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State (1995, Yunanca ve Türkçeye çevrildi)
• Suleiman the Second and His Time (Halil İnalcık ile birlikte editör, 1993)

Ayrıca, 2009 İstanbul Film Festivali için "Asiler, Azizler, Âşıklar" başlıklı on iki filmlik tematik bir seçki hazırlamış ve İspirasyonlar (2005) ile Gözden Görünmez (2020) adlı tarihi belgesellerin konsept ve yapımında yakın çalışmıştır.