Amasya'nın Gümüşhacıköy kazasında dünyaya geldi. Babasının adı Hüseyin Mazlum, annesinin adı Reşide'dir.
Nihad Mazlum Çetin, ilkokulu Gümüşhacıköy'de, parasız yatılı olarak ortaokulu Merzifon ve Niğde'de, liseyi ise Yozgat'ta bitirdi (1943). Lise çağlarında iken aruz vezni ile şiirler yazdı. Ailesinin isteği ile İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu. Edebiyata olan ilgisi sebebiyle hukuk eğitimini bırakarak Çapa Öğretmen Okulu'na kayıt yaptırdı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü'ne devam ederek buradan mezun oldu (1948). Lisans eğitimi sırasında Arap-Fars Filolojisi ile Fransız Filolojisi'nin derslerini de takip ederek sertifika (çift anadal) aldı. Üniversiteyi bitirdikten sonra Adana Düziçi Köy Enstitüsü (1948-1949) ve Kayseri Lisesi'nde Türkçe ve edebiyat öğretmeni (27 Eylül 1949-1953), ayrıca Kayseri İmam-Hatip Okulu'nda kurucu müdür olarak görev yaptı. 1953 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi'ne asistan olarak girdi.
1958 yılında Ebû Hâtim es-Sicistânî ve Kitâbu'l-Müzekker ve'l-Müennes adlı teziyle doktor unvanını kazandı. 1964'te ez-Zevzenî ve Hamâsetü'z-Zurefâ adlı teziyle doçent oldu. 1965-1967 yılları arasında İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde müdür olarak görev yaptı, 1971 senesinde de Eski Arap Şiiri adlı teziyle profesör unvanını aldı.
Nihad M. Çetin 1953 yılından 1986'ya kadar Millî Eğitim Bakanlığı'nın çıkardığı MEB İslâm Ansiklopedisi'nde hem yazı kurulu üyesi hem müellif olarak görev yaptı. Yine 1954'ten itibaren Milletlerarası Şark Tetkikleri Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı. 1971 senesinden emekli olacağı 1990 yılına kadar Doğu Dilleri ve Edebiyatları bölüm başkanlığı ve Şarkiyat Enstitüsü müdürlüğü görevlerini yürütmüştür. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi'ne de önemli katkıları olmuş, ilim heyeti ve yazar kadrosu arasında yer almıştır. Uzun süren rahatsızlığının ardından 26 Haziran 1991 tarihinde vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Arapça, Farsça ve Türkçe'ye hakkıyla vâkıf olan Nihad M. Çetin, Arap, Fars ve Türk edebiyatı disiplinlerinde 100'ün üzerinde makale, kitap ve ansiklopedi maddesi kaleme almıştır. Tercümeleriyle Namaz Sureleri ve Duaları (İstanbul 1954) adlı kitabı özellikle Türkçe bakımından değerlidir. Ahmet Ateş ve Tahsin Yazıcı ile birlikte hazırladıkları Arapça Dilbilgisi I (İstanbul 1964) adlı çalışma, Arapça gramerin öğretilmesinde izlenilen metot ve gramer terimlerinin Türkçeleştirilmesi açılarından son derece kıymetlidir. Eski Arap Şiiri (İstanbul 1973), klasik Arap şiiri üzerine en önemli çalışmalardan kabul edilmektedir. Arapça öğretiminde edebî ve tarihî metinlerden seçilen örneklerin yer aldığı Arapça Metinler I (İstanbul 1976) kitabında sadece bir seçki yapmamış, Arapça öğretiminde takip edilmesi gereken öğretim metodunu da ortaya koymuştur. Arap yazı tarihi ve hat sanatının insicamlı bir çerçeve içinde incelendiği Fennü'l-Hat (İstanbul 1990) adlı çalışması, aynı zamanda iyi bir hattat olan hocanın sanatkâr yönünü de ortaya koymaktadır. Hocası Ahmet Ateş'in İstanbul kütüphanelerindeki Farsça yazma eserlerden hareketle âdeta bir edebiyat tarihi mahiyetinde hazırladığı ancak müsvedde halinde kalan notları Nihad M. Çetin tamamlamış ve hocasının ismiyle Farsça Manzum Yazmalar Kataloğu (İstanbul 1968) adıyla yayımlamıştır.
Nihad M. Çetin'in Arap-Fars filolojisinin yanında Türk dili ve edebiyatına dair yazdığı makale ve ansiklopedi maddeleri de önemli müracaat kaynaklarındandır. Onun özellikle Arap şiirine olan vukufiyeti, Türk şiir tenkidine de ışık tutmuştur.
Nihad M. Çetin'in belki de en önemli eğitim faaliyetlerinden biri, Arap-Fars hocaları ile Türkoloji ve Tarih bölümü hocalarının da katıldığı "araştırmalarda temel bilgiler ve usul" dersleridir. Uzun yıllar kütüphanelerde yaptığı titiz çalışmalar neticesinde hazırladığı kıymetli notlar, tespitler, değerlendirmeler ve analitik çözümlerden oluşan ders notları henüz yayımlanmamıştır. Bu çalışmalar esnasında yazma eserlerde tarih boyunca kullanılmış olan birçok sembolü açıklığa kavuşturması bu alandaki eğitime yapmış olduğu en değerli katkılarındandır. Kendisinin "tetebbu ahlakı" olarak isimlendirdiği ve öğrencilerine tavsiye ettiği ilmî hassasiyete layıkıyla sahip olan Çetin, bu yönüyle de akademisyenlere mümtaz bir örnek olmuştur. Eser yazmaktan ziyade ders anlatmak, öğrenci yetiştirmek ve suali olanların müşkülünü halletmek onun tercih ettiği bir yol olmuştur. İlmî sohbet meclisleri de dersleri kadar kıymetli ve öğretici olmuştur. Nihat M. Çetin akademik hüviyetinin yanında iyi bir şair, kıymetli bir musikişinas ve ressamdı. Fuzûlî'nin Leylâ ve Mecnûn'u ve Şeyh Galib'in Hüsn ü Aşk'ını örnek alarak mesnevi yazmaya başlamış ancak tamamlamamıştır.