Çubuk vişnesi, Ankara’nın Çubuk ilçesine özgü, gülgiller familyasından Prunus cerasus L. türü vişne ağaçlarının meyvesidir. Bölgeye özgü iklim ve coğrafi koşulların etkisiyle kendine has özellikler kazanan bu vişne, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 28 Mayıs 2021 tarihinde başvurusu yapılarak 18 Nisan 2022 tarihinde “Menşe Adı” olarak tescil edilmiştir. Tescil, Çubuk Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiş olup, ürünün coğrafi sınırı Ankara ili Çubuk ilçesi ile sınırlıdır.
Özellikleri
Çubuk vişnesi, saf İdris ağacı anacına, bölgede yetişen ve bölge şartlarına uyum sağlamış vişne veya kiraz ağaçlarının aşılanmasıyla üretilir. Meyveler yuvarlakça, kalp şeklinde ve uç kısmı küt bir yapıya sahiptir. Kabuğu koyu kırmızı renkte, parlak ve kalındır; bu özellik, meyvenin çatlamasını önler. Meyve eti koyu kırmızı, çekirdek ise ete yarı bağlıdır. Meyvenin suyu koyu kırmızı renkte olup meyve suyu verimi %79-80 civarındadır.
Boyutlar
- Boy: 19-21 mm
- Geniş taraf eni: 20-22 mm
- Dar taraf eni: 18-20 mm
- Sapsız meyve ağırlığı: 5,8-6,25 g
- Çekirdek ağırlığı: 0,3-0,4 g
Kimyasal Özellikler
- Suda çözünen kuru madde (Briks): %17,2-20,2
- pH: 2,7-3,1
- Titrasyon asitliği: %1,91-2,91
- Antioksidan kapasitesi: 33,9-38,9 TEAC mmol/L
- Toplam fenolik madde içeriği: 2150-2650 mg/L
Bu özellikler, Çubuk vişnesini hem tat hem de besin değeri açısından zengin bir meyve haline getirir. Tadı, ekşi ve tatlı bir karışım sunar; tatlılık, kiraz tadına yakındır.
Coğrafi ve İklimsel Etkenler
Çubuk ilçesinin dağlarla çevrili coğrafyası ve soğuk geçen kış ayları, Çubuk vişnesinin ayırt edici özelliklerini şekillendirir. Soğuk kışlar, vişne ağaçlarının dinlenme dönemini uzatarak çiçeklenme sürecini geciktirir. Bu durum, ağaçları bahar donlarından korur ve hasat dönemini temmuz ayından ekim sonuna kadar uzatır. Hasat zamanında gece sıcaklıklarının 10-16°C, gündüz sıcaklıklarının ise 25-35°C olması, meyve kabuğunun sertleşmesini sağlar ve vişnenin dayanıklılığını artırır. Bu sıcaklık farkı, meyvenin uzun süre taze kalmasına katkıda bulunur.
Üretim Süreci
Çubuk vişnesi fideleri, İdris ağacı anacına vişne veya kiraz ağacı aşılanarak ya da bölgedeki vişne ağaçlarının çekirdeklerinden elde edilerek üretilir. Sonbaharda dikilen anaçlar iki yıl boyunca gelişir, ardından kalem veya yaprak aşılama yöntemiyle bölgeye uyum sağlamış dallar kullanılarak aşılama yapılır. Aşılama sonrası yaklaşık iki yıl içinde ağaçlar meyve vermeye başlar. Bahar aylarında düzenli budama yapılır.
Bahçe düzeni, arazi türüne göre değişiklik gösterir:
- Taban araziler: Sıra arası 6 m, sıra üzeri 5 m
- Kıraç araziler: Sıra arası 3 m, sıra üzeri 4 m
Bahçe kuruluşunda dekara 2-3 ton yanmış çiftlik gübresi uygulanır. İnek gübresi kullanılıyorsa iki yılda bir, koyun gübresi kullanılıyorsa 3-5 yılda bir gübreleme tekrarlanır.
Hasat ve Muhafaza
Çubuk vişnesi, temmuz-ekim ayları arasında elle hasat edilir. Taze tüketim için 2-4°C’de soğuk hava depolarında 7-10 gün saklanabilir. Dondurma işlemi için vişneler saplarından ayrılır, yıkanır ve gıda ile temasa uygun poşetlerde -18°C’de dondurulur. Dondurulmuş vişneler, -4°C ila -10°C’de 6-9 ay muhafaza edilebilir. Tüketim öncesi 2-4°C’de çözdürülmesi önerilir.
Kültürel ve Tarihi Önemi
Çubuk vişnesinin geçmişi Osmanlı dönemine uzanır. Bölgede uzun süredir yetiştirilen bu meyve, Çubuk ilçesinin kültürel mirasının bir parçasıdır. Her yıl düzenlenen Çubuk Vişnesi Festivali, bu mirası kutlar ve bölgenin vişne üretimine dikkat çeker.
Denetim Süreci
Çubuk vişnesinin kalite ve standartlarının korunması, Çubuk Belediyesi koordinasyonunda bir denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci, Çubuk Belediyesinden iki, Çubuk Ziraat Odasından bir ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Gıda Teknolojileri Bölümünden bir uzman olmak üzere dört kişiden oluşur. Denetimler yılda bir kez düzenli olarak yapılır; ihtiyaç halinde veya şikâyet durumunda ek denetimler gerçekleştirilir. Denetim kriterleri arasında tat, sululuk, renk, büyüklük, kimyasal değerler, üretim metodu, arazi seçimi, gübreleme, ambalajlama ve coğrafi işaret kullanımının uygunluğu yer alır.
Kullanım ve Tanıtım
Çubuk vişnesi, ambalajında “Çubuk Vişnesi” ibaresi, logosu ve menşe adı amblemiyle piyasaya sunulur. Ambalaj üzerinde kullanım mümkün değilse bu işaretler işletmede görünür bir şekilde bulundurulur. Bu, ürünün özgünlüğünü ve coğrafi kökenini vurgular.
