Dazkırı Halısı, Afyonkarahisar ilinin Dazkırı ilçesine özgü, 150-200 yıllık bir geçmişi bulunan el dokuması bir üründür.
Dazkırı Halısı (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)
Özellikleri ve Üretimi
Kalite ve Dokuma Tekniği: Dazkırı halıları kaba kalite sınıfına girer ve genellikle 35x40, 30x40 kalitelerindedir. Halının boyutlarına ve ipin kalınlığına göre tek atkı veya çift atkı kullanılabilir. Halının hav yüksekliği 4-5 cm'dir. Dokuma özelliği açısından desenler düzenlidir. Üretimi ustalık becerisi gerektirir.
İplik ve Boyama: Halılar yün ipten dokunur. Dokumada kullanılan yünler, yörede beslenen koyunlardan elde edilir. Halı ipleri el eğirmesi (kirman) olduğundan, kalitesi ipi eğiren kişiye göre değişebilir. Halılarda kimyasal boya kullanılmaz, lacivert dışındaki tüm renkler doğadaki bitkilerin kökü, yaprağı ve çiçeklerinden elde edilir.
Renkler: Dazkırı halısında genellikle kırmızı, beyaz, turuncu, lacivert ve camgöbeği renkleri kullanılır1. Renklerin koyu tonları hakimdir ve aynı rengin farklı tonları kullanılır. Zemin rengi genellikle kiremit kırmızısıdır, zeminde fazla açık renk kullanılmaz. Zeminde kiremit kırmızısı, beyaz ve lacivert1; bordürde kiremit kırmızısı, siyah, beyaz, açık yeşil; sedeflerde ise ceviz yeşili, beyaz, lacivert, açık mavi tonları kullanılır. Kilim kısmında ipliklerin rengi kırmızı, mavi, ceviz yeşilidir. Bazen sedeflerin rengi ile zeminin rengi aynı tutulabilir. Ayrıca göbekte kökal adı verilen kırmızı, lacivert, cam göbeği renkleri hakimdir.
Boyutlar: Halı boyları genellikle "yastık", "seccade" veya "saf" denilen boyutlardadır. Talebe göre "kelle" olarak üretimi de yapılabilir.
Motif ve Desenler: Dazkırı Halısı genellikle köşe göbeklidir. Motiflerde güçlü bir sadelik görülür. Desenler sadece bölgeye özgü olmayıp, değişik yörelerin motifleri veya desenleri aynı halıda bir araya gelebilir. Dazkırı halısının kalemli, kuşlu, çarklı gibi çeşitleri bulunur.
Kalemli Halı: Zeminde mihraplar içinde kalem şeklinde motifler bulunur.
Kuşlu Halı: Zeminin her yerinde bordür olmaksızın kuş motifleri hakimdir. Kuş motifleri mutluluk, keyif, sevgi gibi anlamlar taşırken, baykuş ve karakarga kötü şansı, kumru, güvercin ve bülbüller ise iyi şansı simgeler.
Çarklı Halı: Halının tam ortasında çarka benzer bir motif kullanılır, içinde kancalı haç şekilleri bulunur. Çark motifini çiçek motifleri süsler ve bu halı madalyonlu halıyı andırır. Ayrıca halının dört köşesinde ibrik motifleri vardır.
Motif Anlamları: Dazkırı Halısında kullanılan bazı motiflerin anlamları şunlardır: Kuş (mutluluk, sevgi, iyi/kötü şans), Göz (kem bakışlara karşı korunma), Su Yolu (arınma, yeniden doğuş, yaşamın sürekliliği, bereket, soyluluk, bilgelik, saflık, erdemlilik), Çıngıllı (çoban kirmanını sembolize eder), Yaprak (düşen yaprak ölümü, filizlenen yaprak doğumu ve sonsuzluğu), Çiçek (cenneti sembolize eder), Eli Belinde (dişiliğin simgesi), Saç Bağı (evlenmeye isteği), Koç Boynuzu (erkeklik, güç, kahramanlık, bereket), İbrik (su ve temizliğin simgesi).
Kullanılan Araçlar: Dazkırı Halısının üretiminde kullanılan araçlar arasında tezgâh (dikey çözgü sistemli), kırklık (yün kesme), çıkrık (ip eğirme), kirkit (ilmek sıkıştırma), tarak (düğüm uçlarını tarama), makas (düğüm uçlarını kesme), dokuma bıçağı (düğüm uçlarını kesme) ve burgu demiri (çözgü germe) bulunur.
Üretim Yeri: Dazkırı Halısının üretimi, ün bağı nedeniyle belirtilen coğrafi sınırda (Afyonkarahisar'ın Dazkırı ilçesi) gerçekleşmelidir.
Dazkırı Halısı (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)
Denetim
Üretim, motifler ve coğrafi işaretin kullanımı, Dazkırı Belediyesi koordinasyonunda ve Dazkırı Belediyesi ile Dazkırı Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü'nden uzman personelin katılımıyla oluşan bir merci tarafından yılda bir kez düzenli olarak veya gerektiğinde denetlenir.
