DE 18000 lokomotifi, Bo’Bo’ aks düzenine sahip, dizel motorlu ve elektrik tahrikli bir manevra ve hafif hizmet tipi lokomotiftir. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) bünyesinde düşük dingil basıncına sahip hatlarda kullanılmak üzere 1970 yılında sınırlı sayıda (5 adet) ithal edilmiş olan bu araçlar, teknik yapıları itibarıyla dizel-elektrikli tahrik sistemlerinin temel özelliklerini taşımaktadır.

Dizel-Elektrikli Tahrik Sistemi

MEGEP “Raylı Sistem Araçları” modülünde belirtildiği üzere, dizel-elektrikli lokomotiflerde dizel motorun mekanik enerjisi, bir alternatör veya jeneratör aracılığıyla elektrik enerjisine çevrilir. Bu elektrik, cer motorları tarafından kullanılarak tekerleklere iletilir. Bu sistem aşağıdaki avantajları sağlar:

• Yüksek çekiş gücü ve tork
• Düşük hızlarda dahi verimli çalışma
• Karmaşık olmayan güç aktarımı
• Çoklu ünite bağlantılarına (MU – Multiple Unit) uygunluk

DE 18000 lokomotifleri, bu sistemin tüm temel prensiplerini bünyesinde taşımaktadır. Araçta kullanılan Pielstick dizel motor ile jeneratör sistemi, cer motorlarına elektrik sağlayarak Bo’Bo’ aks düzenindeki dört dingilin bağımsız olarak tahrik edilmesini mümkün kılar.

Bo’Bo’ Aks Düzeni ve Hafif Hizmet Özellikleri

Bo’Bo’ aks düzeni, her biri iki akslı iki bogiden oluşur ve her aks ayrı tahrik motoruna sahiptir. Bu yapı, DE 18000 gibi hafif ve manevra amaçlı lokomotiflerde şu faydaları sağlar:

• Daha düşük toplam ağırlık
• Daha düşük raylara uygulanan yük (dingil basıncı)
• Dar ray eğrilerinde yüksek manevra kabiliyeti
• Hızlı ivmelenme ve durma

Bu özellikler, MEGEP modülünde dizel-elektrikli manevra lokomotiflerinin tarifinde yer alan niteliklerle doğrudan örtüşmektedir.

_{DE 18000 Lokomotifi (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)}

Tren Dizisi İçindeki Rolü

MEGEP’in “Tren Dizisinin Oluşturulması ve Kontrolü” modülüne göre, çeken araçlar trenin dizaynında aşağıdaki teknik koşullara göre değerlendirilir:

• Frenleme Uyumu: Lokomotifin fren sistemi, bağlı vagonlarla uyumlu çalışmalıdır. DE 18000, bu bağlamda hem lokomotif fren sistemine hem de tren dizisi fren hattına entegre edilebilecek ekipmanlara sahiptir.
• Yük Dağılımı: Hafif lokomotifler, özellikle kısmen yüklü trenlerde ön veya arka pozisyonlarda dengeleme amacıyla kullanılabilir.
• Çekiş Kapasitesi: Dizel-elektrik sistemin sağladığı sabit tork yapısı sayesinde, DE 18000 gibi lokomotifler kısa mesafe ve düşük yüklü hatlarda verimli çalışabilir.

Eğitimsel ve Sistemsel Uyum

DE 18000 tipi lokomotifler, sistemsel olarak MEGEP modüllerinde anlatılan şu alt bileşenleri içermektedir:

• Cer Kontrol Sistemi: Dizel motor devri ve yük kontrol sistemleriyle entegre
• Elektriksel Dağıtım Ünitesi: Ana jeneratör, yardımcı jeneratör, akü grubu ve motor kontrol röleleri
• Fren Sistemi: Havalı fren sistemleri ve elektrikli kumanda panelleri
• Güvenlik Donanımı: Termal koruma, aşırı akım kesici, motor hız kontrol sistemi

Bu bileşenlerin tamamı, mesleki eğitim modüllerinde ayrıntılı şekilde açıklanmış olup, DE 18000 modelinde sistemsel olarak yer almaktadır.

MEGEP modüllerinin teknik tanımları ve sistem açıklamaları dikkate alındığında, DE 18000 serisi lokomotifler; düşük hizmet talepli hatlarda güvenli, dengeli ve teknik açıdan yeterli bir çözümdür. Her ne kadar bu lokomotifler günümüzde aktif olarak kullanılmasa da, Türkiye'nin raylı sistem modernizasyonunda dizel-elektrik tahrikli hafif araç deneyiminin önemli örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

_{TCDD'ye Ait Bir DE 18000 Lokomotifi Marş Basımı (Umut Baki Gezgiç)}