Muallim Nâci’nin edebiyat dünyasında tartışmalı eserlerinden biri olan Demdeme, 1886 yılında Saâdet gazetesinde tefrika edilmiştir. Bu eser, Recaizâde Mahmut Ekrem’in “Zemzeme III” (üç ciltlik şiir serisi) mukaddimesinde Muallim Nâci’ye yönelik eleştirilerine yanıt olarak kaleme alınmıştır ve Tanzimat dönemi Türk edebiyatındaki eski-yeni tartışmalarının önemli bir parçası olarak kabul edilir. Eserde Recaizade Mahmud Ekrem'in "Kafiye, kulak içindir." anlayışına karşılık "Kafiye göz içindir.” anlayışını savunmuştur. 

^{Demdeme eserinin yazarı Muallim Nâci}

Eserin Yazılış Süreci ve Amacı

Demdeme, Recaizâde Mahmut Ekrem’in, Muallim Nâci’nin eserlerine yönelik eleştirilerine karşılık bir savunma niteliği taşır. Recaizâde Mahmut Ekrem’in, Takdîr-i Elhân adlı eleştiri risalesinde eski tarz şiir anlayışına yönelik sert eleştirilerde bulunması, Nâci’yi bu eseri yazmaya sevk etmiştir​. Muallim Nâci, eserinde, hem Recaizâde Mahmut Ekrem’in edebiyat anlayışını hem de şahsına yönelik eleştirilerini detaylı bir şekilde yanıtlamıştır​.

İçerik ve Üslup

Eserde, Muallim Nâci’nin edebiyat ve şiir anlayışının yanı sıra, eski şiir geleneğini savunan görüşlerine yer verilmiştir. Nâci, eserde sıklıkla Recaizâde Mahmut Ekrem’in Nağme-i Seher ve Zemzeme III gibi eserlerinden örnekler alarak bunları eleştirmiştir. Demdeme’nin üslubu, dönemine göre sert ve polemikçidir. Nâci, özellikle, eski şiir anlayışının değerlerini koruma amacı taşırken, Batı etkisiyle gelişen yeni edebiyatın geleneklerden kopuk yönlerini eleştirmiştir.

Tartışmalar ve Etkiler

Demdeme’nin yayımlanması, dönemin edebiyat çevrelerinde geniş yankı uyandırmış, eski-yeni edebiyat taraftarları arasındaki tartışmaları daha da derinleştirmiştir. Bu polemik, yalnızca iki şahsiyetin değil, Tanzimat dönemi edebiyatının genel yapısının anlaşılması açısından da önem taşımaktadır. Hükümetin 1886 yılında tartışmaya müdahale ederek yayını durdurması, bu tartışmanın ne denli etkili olduğunu göstermektedir​.

Edebi Değeri

Muallim Nâci’nin, dil ve üslup konusundaki titizliği Demdeme’de açıkça görülür. Eser, klasik edebiyatın savunuculuğunu yaparken, aynı zamanda Batı edebiyatından alınan unsurların yerel geleneklerle nasıl birleştirilebileceği konusunda ipuçları sunmaktadır. Tanzimat döneminin yenileşme hareketine farklı bir bakış açısı getiren Demdeme, dönemin edebiyat anlayışını anlamak için önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir​.