Deprem gibi ani ve yıkıcı afetler sonrasında bireylerde duygusal ve fiziksel tepkiler görülmesi doğal kabul edilir. Bu dönemde psikolojik sağlığın korunması, bireylerin ve toplumun iyileşme sürecinin temel unsurlarından biridir.

Normal Stres Tepkileri

Deprem deneyimi yaşayan kişilerde şok, inkâr, korku, endişe, panik, suçluluk, utanç ve öfke gibi tepkiler görülebilir. Depremle ilgili görüntülerden kaçınma, içine kapanma veya sürekli konuşma ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bedensel belirtiler olarak çarpıntı, baş ağrısı, uykusuzluk, iştah değişiklikleri, halsizlik ve aşırı yorgunluk gözlemlenebilir. Duyguların ani dalgalanmaları ve belirtilerin bazı kişilerde hemen, bazılarında ise haftalar sonra ortaya çıkması da normaldir.

Psikolojik Sağlığı Korumaya Yönelik Yaklaşımlar

Ruhsal iyileşme sürecinde günlük rutinlerin sürdürülmesi, uyku düzeni, beslenme, kişisel bakım ve günlük sorumlulukların devam ettirilmesi bedensel ve zihinsel dengeyi destekler. Depremle ilgili sürekli medya takibi ve sosyal medya maruziyeti stresi artırabileceği için sınırlı tutulmalıdır. Öz bakım uygulamaları arasında sağlıklı beslenme, yeterli uyku, fiziksel aktivite, çocuklarla oyun ve arkadaş veya aile ile vakit geçirme gibi aktiviteler yer alır. Sosyal destek ve iletişim, deneyimlerin güvenilir kişilerle paylaşılması ve empatik, sabırlı bir iletişim kurulması yoluyla psikolojik iyileşmeye katkı sağlar. Psikolojik ilk yardım prensipleri kapsamında kişiyi zorlamadan dinlemek, güven ve umut sağlamak, temel ihtiyaçları karşılamasına yardımcı olmak ve yakınlarıyla iletişimini desteklemek önemlidir.

Uzman Desteğine İhtiyaç Durumları

Profesyonel ruh sağlığı desteği, belirtiler üç dört hafta geçmesine rağmen şiddetini koruyorsa veya günlük yaşamı etkiliyorsa, kişinin kendine veya başkalarına zarar verme düşünceleri oluşmuşsa ve korku, kaygı veya panik kontrol edilemeyen düzeydeyse gereklidir. İş, okul veya sosyal işlevsellik kaybı yaşanıyorsa destek alınmalıdır.

Çocuklara Yaklaşım

Çocukların oyun yoluyla duygularını ifade etmelerine olanak sağlamak, güven ve normallik duygusunun yeniden kazanılmasına katkı sağlar. Depremi hatırlatan olaylar hakkında soru sormalarına izin verilmeli, duygularını paylaşmaları teşvik edilmeli ancak zorlanmamalıdır.