Köken

"Derivasyon" kelimesi, Türkçeye Fransızca dérivation sözcüğünden geçmiştir. Fransızca dérivation kelimesi, "yönünü değiştirme" veya "türetme" anlamlarına gelir. Bu sözcük, Fransızca dériver fiilinden türetilmiştir; dériver fiili ise Latince derivare fiilinden gelir. Latince derivare, "bir akarsuyun yönünü değiştirmek" anlamındadır ve de (den, -den) ve rivus (akarsu, dere) kelimelerinin birleşiminden oluşur.

Latince rivus kelimesi, Hint-Avrupa kökenli rei- kökünden türemiştir; bu kök, "akmak" veya "yarmak" anlamlarına gelir. Dolayısıyla, "derivasyon" kelimesinin kökeni, suyun yönünü değiştirme veya bir şeyin kaynağından türetilmesi fikrine dayanır.

Kullanım Alanları

• Dilbilim: Sözcük ya da köklerden yeni sözcük türetme işlemi için kullanılır (ör. görmek → görü → görücü).
• Matematik ve fizik: Türevin alınması, yani bir fonksiyonun değişim hızının belirlenmesi sürecinde teknik terim olarak.
• Mantık ve felsefe: Kavramların veya önermelerin çıkarım yoluyla elde edilmesini ifade eder.
• Jeoloji ve hidrografi: Akarsu sistemlerinin yön değiştirmesi ya da başka kollar oluşturması anlamında kullanılır.
• Etimoloji ve tarihsel dilbilim: Kelimelerin köken zincirini ve biçimsel dönüşüm süreçlerini tanımlamada kullanılır.