Destimâl-i Şerif, Osmanlı saray protokolünde ve özellikle kutsal emanetler geleneğinde önemli bir yere sahip olan, ipekli kumaştan yapılmış ve Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sakal-ı şerifini taşımak veya ona temas ettirmek için kullanılan örtüdür. Arapça kökenli olan "dest" (el) ve "mâl" (örtü) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuş olan bu ifade, “ele alınan kutsal örtü” anlamını taşır. Destimâl-i Şerif, aynı zamanda dini merasimlerde, özellikle Sakal-ı Şerif ziyaretlerinde bir aracı görev üstlenmiş ve halkın bu kutsal emanete saygı içerisinde dokunabilmesini mümkün kılmıştır.

^{Destimâl-i Şerif (TRT Haber)}

Tarihsel Arka Plan

Destimâl-i Şerif uygulaması, Hz. Peygamber'e ait kişisel emanetlerin İslam dünyasında kutsiyet kazanmasından sonra şekillenmiş; Osmanlı İmparatorluğu'nda ise bu uygulama belirli protokollerle sistematize edilmiştir. Hırka-i Saadet Dairesi’nde korunmakta olan Sakal-ı Şerif, Ramazan ayının son on gününde ziyarete açılırdı. Bu ziyaretler sırasında halk, Sakal-ı Şerif’e doğrudan temas etmek yerine üzerine örtülen destimâl aracılığıyla hürmetini sunardı. Bu uygulama hem emanetin muhafazasını sağlamakta hem de temizlik ve ritüel düzen açısından önem arz etmekteydi.

Mimari ve Törensel Kullanım

Topkapı Sarayı’ndaki Hırka-i Saadet Dairesi, destimâl uygulamasının merkezî mekânıdır. Ramazan’ın son on gününde gerçekleştirilen Sakal-ı Şerif ziyaretleri sırasında, yüksek rütbeli devlet erkânından halk tabakasına kadar herkes belli bir sıra düzeninde bu kutsal emaneti ziyaret ederdi. Ziyaretçiler destimâli sağ ellerine alarak Sakal-ı Şerif’in bulunduğu kutuya dokunur, ardından destimâli yüzlerine, gözlerine veya alınlarına sürerek dua ederdi. Her ziyaretçiye bir adet destimâl verilirdi; bu destimâller genellikle işlemeli olur ve hatıra olarak saklanırdı.

Simgesel ve Manevî Anlamı

Destimâl-i Şerif, sadece fiziksel bir örtü değil, aynı zamanda dinî maneviyatın ve toplumsal aidiyetin somut bir sembolüdür. Osmanlı toplumunda bu uygulama, ümmet bilincini pekiştiren ve bireylerin Hz. Peygamber ile manevi bağ kurmasını sağlayan bir aracı niteliği taşımıştır. Ayrıca bu gelenek, İslam dünyasında emanet kültürünün gelişimine katkıda bulunmuş, hürmet ve saygı esasına dayalı bir ibadet pratiği olarak yerleşmiştir.

^{Destimâl-i Şerif (T.C. İletişim Başkanlığı)}

Günümüzdeki Yeri

Bugün destimâl geleneği, özellikle Ramazan aylarında çeşitli camilerde düzenlenen Sakal-ı Şerif ziyaretleri sırasında devam ettirilmektedir. Özellikle İstanbul’daki bazı camilerde, özel muhafaza kutuları içinde sergilenen Sakal-ı Şerif, halkın yoğun ilgisini çekmektedir. Bu ziyaretlerde destimâl hâlâ kullanılmakta; kimi zaman pamuklu ya da ipekli kumaşlardan yapılmakta ve üzerine dua ya da ayet yazılmaktadır. Bazı müzelerde, geçmiş yüzyıllara ait işlemeli destimâller sergilenmekte ve Osmanlı’nın manevi hayatına ışık tutmaktadır.