Deyrü'l Bahri (Deir el-Bahari), Mısır’ın Luksor kentinde, Nil Nehri’nin batı yakasında yer alan bir tapınak kompleksidir. En dikkat çekici yapılarından biri, 18. Hanedan’ın en güçlü kadın firavunu olan Hatşepsut’a adanmış Hatşepsut Tapınağı’dır. Bu görkemli yapı, firavunun ölümünden sonra kültünün sürdürülmesi amacıyla ölü tapınağı olarak inşa edilmiştir​. Öyle ki firavunluğun yalnızca erkeklere mahsus olduğu (babadan oğula) Antik Mısır’da, Firavun Hatşepsut’un kendini gizlemek için sakal taktığı ve sesini kalınlaştırdığı rivayet edilmektedir.

^{Hatşepsut Tapınağı - Polonya Akdeniz Arkeolojisi Merkezi, Varşova Üniversitesi} 

Tapınağın Mimari Yapısı ve Önemi

Hatşepsut Tapınağı, Djeser-Djeseru “Görkemlilerin En Görkemlisi” olarak bilinir ve dönemin önemli mimarlarından Senenmut tarafından tasarlanmıştır. Tapınak, dik bir kayalığın eteğine inşa edilmiş olup üç geniş teras şeklinde yükselir. Bu teraslar, rampalarla birbirine bağlanmış olup, üst katları destekleyen sütunlu galerilerle süslenmiştir. Tapınağın mimari düzeni, bölgedeki Mentuhotep II’nin eski bir tapınağından ilham almıştır ve Yeni Krallık dönemi Mısır mimarisinin en gelişmiş örneklerinden biri olarak kabul edilir​.

Tapınak, doğrudan Karnak Tapınağı'nın karşısına inşa edilmiştir ve her yıl düzenlenen Opet Festivali sırasında Amun, Mut ve Khonsu’nun heykellerinin Nil Nehri’ni geçerek buraya getirilmesi geleneğiyle bağlantılıdır.

Tapınakta Yer Alan Bölümler ve Rölyefler

Hatşepsut Tapınağı, içerdiği detaylı rölyefler ile dikkat çeker. Tapınağın en önemli bölümleri şunlardır:

• Doğum Kolonadı: Firavun Hatşepsut’un ilahi kökenini anlatan kabartmalar içerir. Mitolojiye göre, Amun, Hatşepsut’un annesi Ahmose ile birleşerek firavunun doğumuna neden olmuştur.

• Punt Seferi Rölyefleri: Hatşepsut döneminde, Afrika’nın doğusunda yer aldığı düşünülen Punt Diyarına bir ticaret seferi düzenlenmiştir. Tapınaktaki kabartmalarda bu seferin detayları ve egzotik malların, ağaçların ve hayvanların Mısır’a getirilişi betimlenmiştir​.

• Hathor Şapeli: Mısır tanrıçası Hathor’a adanmış olup, tapınağın kutsal bölümlerinden biridir. Hathor, kraliyet soyunun koruyucusu olarak kabul edilirdi ve bu şapelde sütunlar üzerinde Hathor’un inek başlı tasvirleri bulunmaktadır​.

• Anubis Şapeli: Ölüm ve mumyalama tanrısı Anubis’e adanmış olan bu bölüm, tapınağın ölü kültü ile bağlantılıdır.

Hatşepsut’un Mirası ve Tapınağın Sonraki Dönemleri

Hatşepsut’un ölümünden sonra, üvey oğlu ve ardılı olan III. Thutmose, onun anısını silmek için tapınaktaki kabartmaların bir kısmını kazıtmış, Hatşepsut'un heykellerini tahrip ettirmiştir. Bunun nedeni, Hatşepsut’un kadın firavun olarak yönetimi meşrulaştırması ve erkek firavunlara özgü sembollerle kendisini göstermesi olabilir​.

Roma ve Ptolemaios dönemlerinde tapınak bir süre kullanımda kalmış, ancak zaman içinde tahrip olmuştur. 19. yüzyılda keşfedilen ve restore edilmeye başlanan yapı, bugün Mısır’ın en önemli arkeolojik alanlarından biri olarak ziyaretçilerini ağırlamaktadır​.