Direkli Kilise, Aksaray ili sınırlarında, Belisırma Vadisi içinde yer alan bir kaya oyma yapıdır. Manastır yapılarıyla birlikte planlanmış olan kilise, vadiye hâkim bir konumda inşa edilmiştir.

^{Direkli Kilise (Türkiye Kültür Portalı)}

Mimari Plan ve Yapı Tipi

Kilise, kapalı Yunan Haçı planındadır ve dört serbest destekli olarak tasarlanmıştır. Ortada pandantif geçişli merkezi bir kubbe; haç kollarında beşik tonoz; köşe mekânlarda düz tavan kullanılmıştır.

Cephe Düzenlemesi

Kilisenin yer aldığı kayanın vadiye bakan cephesi dört paye ile üç bölüme ayrılmıştır. Batı bölümde giriş holü kapısı ve üst kat penceresi; orta bölümde narteks girişi; doğu bölümde ise ikiz pencere yer alır. Cephe, üstte kör kemerli bir frizle sonlanır.

İç Mekân Yerleşimi

Orijinalde ahşap tavanla iki kata ayrıldığı anlaşılan giriş holünün güneyinde iki oda, doğusunda ise kilise ve ona bitişik bir beşik tonozlu şapel bulunmaktadır.

Mezarlar

Şapelin zemini ve güney duvarındaki nişlerde, ayrıca kilise ile şapelin nartekslerinde kaya mezarları tespit edilmiştir. Bu durum yapının aynı zamanda mezarlık işlevi gördüğünü gösterir.

Freskler ve Tarihlendirme

Kuzey apsis ve ana apsisteki silme üzerindeki Grekçe kitabe sayesinde fresklerin İmparator II. Basileios ve VIII. Konstantinos’un ortak hükümdarlığı (976–1025) döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır.

İkonografik Program

• Ana apsis kubbesinde genişletilmiş bir Deesis sahnesi: İki başmelek ile birlikte Petrus ve Paulus tasvir edilmiştir.
• Apsis alt şeridinde ortada Meryem Orans, iki yanında sekiz piskopos yer alır.
• Kuzey apsis kubbesinde Meryem ve Çocuk İsa, yanlarda Zekeriya, Yoakim ve iki melek; altta üç piskopos ve bir martir figürü bulunmaktadır.
• Zafer kemeri alınlığında İsa ve iki melek; kemerin iç yüzeyinde madalyonlar içinde peygamberler betimlenmiştir.
• Ayrıca duvarlarda ve destek payelerinde aziz, azize ve martir tasvirleri yer almaktadır.