Disk fren sistemi, tekerlek göbeğine bağlı olan döner bir diskin (rotor) fren kaliperindeki balatalar tarafından sıkıştırılmasıyla aracın yavaşlamasını ve sonrasında durmasını sağlayan etkili bir fren mekanizmasıdır. Bu sistem, kinetik enerjiyi sürtünme yoluyla ısı enerjisine dönüştürür ve özellikle ön tekerleklerde yaygın olarak kullanılırken; dört tekerlekte diskli sistem kullanımı da giderek artmaktadır.
Yapısı ve Çalışma Prensibi
Diskli fren mekanizması; fren diski (rotor), kaliper grubu, fren hidrolik silindiri/piston, balatalar (sürtünme elemanı) ve bağlantı parçalarından oluşur. Fren pedalına basıldığında, hidrolik sistem basıncı kaliperi ya da pistonları harekete geçirir; balatalar diski iki tarafından sıkıştırarak sürtünme oluşturur ve disk dönüşü yavaşlar.
Bileşenler ve Özellikler
- Fren Diski (Rotor): Cıvatalarla tekerlek göbeğine bağlı döner parçadır. İki çeşidi vardır: içten havalandırmalı diskler, dönerken vantilatör etkisi ile hızlı soğur; tam dolu diskler, daha basit ve dayanıklıdır .
- Kaliper: Fren balataları, pistonları ve gövdesinden oluşur. Hem sabit hem de kayar tip modeller bulunmaktadır.
- Balatalar: Disk yüzeyine uygulanan sürtünme elemanıdır. Aşınma ile kalınlık azalır; bu nedenle otomatik boşluk ayar sistemleri veya piston keçesi ile adaptif ayar yapılır
Avantajları
Disk frenler, yüksek ısıya dayanıklı yapıları ve hızlı ısınma/soğuma performansları sayesinde özellikle yüksek hızlarda güvenilir frenleme sağlar. Ayrıca bakım gereksinimleri azdır ve disk–balata yüzeyleri temizlik açısından da avantaj sunar .
Bakım ve Arıza Belirtileri
- Balata inceldiğinde fren mesafesi uzar.
- Disk yüzeyinde çizik, bozulma veya deformasyona bağlı sarsıntı hissedilir.
- Fren balatalarında aşırı toz birikimi ve kaliper pistonlarının yapışması oluşabilir.
- Bazı sistemlerde fren balata yorgunluğu nedeniyle fren pedalı geride kalabilir.
Periyodik bakımda balata kalınlığı kontrol edilmeli, disk yüzeyi ölçülü şekilde incelenmeli ve kaliper piston serbest çalışırlar kontrol edilmelidir.
