Diyarbakır babaganuç, patlıcanın közlenip tokmakla dövülmesiyle başlayan, yeşilbiber, sarımsak, tereyağı ve yumurta ile pişirilerek tamamlanan geleneksel bir Diyarbakır yemeğidir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınmış ve 09.12.2021 tarihinde tescillenmiştir. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış, ürünün coğrafi sınırı Diyarbakır ili olarak belirlenmiştir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Diyarbakır babaganuç, geçmişi eskiye dayanan ve Diyarbakır mutfağında önemli bir yere sahip olan bir yemektir. Hazırlanışında kullanılan üretim metodu, bölgeye özgü uygulamalar içerdiğinden coğrafi sınır ile ün bağı taşır. Patlıcan ve yeşilbiberin közde pişirilmesi, tokmakla dövülmesi ve yumurta ile tereyağında pişirilmesi gibi adımlar, yemeğe karakteristik bir yapı kazandırır.
Üretim Metodu
Yemeğin üretiminde tercihen Diyarbakır’da yaz aylarında yetişen patlıcan ve yeşilbiber kullanılır. Altı kişilik bir tarif için gereken bileşenler şunlardır:
- 2 kg patlıcan
- 3–4 adet yeşilbiber
- 3–4 adet yumurta
- 2–3 yemek kaşığı tereyağı
- 7 diş sarımsak
- 15–20 g tuz
Hazırlık süreci, közde pişirme ile başlar. Patlıcan ve yeşilbiber ateşi geçmiş közde çevrilerek közlenir. Patlıcanların kabukları soyulup suyu süzülür ve tahta tokmakla dövülür. Yeşilbiberler soyulup sarımsakla birlikte dövülür. Tereyağı tavada kızdırılır, yumurtalar eklenip karıştırılarak pişirilir. Ardından dövülmüş patlıcan, sarımsak, yeşilbiber ve tuz eklenerek karıştırılır. Pişen yemek tabağa alınır, tavada kalan tereyağı üzerine dökülerek sıcak servis edilir.
Coğrafi Sınırda Üretim
Diyarbakır babaganucun ün bağı, yalnızca tarifine değil, üretim sürecinin coğrafi sınırda gerçekleşmesine de dayanır. Bu nedenle tüm üretim aşamaları Diyarbakır ili sınırları içinde yapılmalıdır.
Denetim Süreci
Ürünün denetimi, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün katılımıyla en az üç kişilik bir denetim mercii tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet üzerine veya gerekli görülen durumlarda da gerçekleştirilebilir. Denetimlerde bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti ile ürün ibaresinin doğru kullanımı kontrol edilir. Denetim raporları her yıl Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.
