Diyarbakır et eşkenesi, kuzu eti temelli, geleneksel bir sıcak yemektir. Türkiye’nin Diyarbakır iline özgü olan bu yemek, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmakta olup, 10 Ocak 2022 tarihinde tescillenmiştir. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış, ürünün coğrafi sınırı Diyarbakır ili olarak belirlenmiştir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Diyarbakır et eşkenesi; dövülmüş kuzu pirzola eti, kuru soğan, domates ve biber salçası, kıl keçisi sütünden elde edilen tereyağı, pul biber, karabiber ve tuz ile hazırlanır. Et, yalnızca Karakaş ırkı koyunun bir yaşına gelmiş kuzusundan temin edilir. Tereyağı ve salçalar da Diyarbakır coğrafi sınırından sağlanır.
Yemeğin servisi, Diyarbakır’a özgü diğer coğrafi işaretli ürünlerle tamamlanır. Bunlar arasında Karacadağ pirincinden yapılmış pilav ile eşbabiye, incaz veya karaş hoşafı yer alır. Bu eşlikçiler, et eşkenesinin kültürel bağlamını pekiştirir.
Yemek, özellikle taziye, bayram ve düğün gibi özel günlerde Diyarbakır sofralarında yer bulur. Hem geçmişi hem de üretim yöntemi bakımından bölgeyle güçlü bir ün bağı taşır.
Üretim Metodu
Altı kişilik standart tarifte şu bileşenler kullanılır:
- 1 kg dövülmüş kuzu pirzola eti
- 1 adet kuru soğan
- 1 çorba kaşığı domates ve biber salçası
- 3 yemek kaşığı tereyağı
- 1 tatlı kaşığı pul biber
- 1 çay kaşığı karabiber
- 20 g tuz
- Su
Hazırlık süreci şu adımları içerir:
- Et, ince doğranmış kuru soğan, tuz ve pul biberle ovularak terbiye edilir.
- Tereyağı bir tencerede eritilir, et karışıma eklenerek kızartılır.
- Ayrı bir tencerede salça yağda kavrulur. Kızartılan et, yağıyla birlikte salçaya eklenir.
- Üzerine sıcak su ilave edilerek tencere kapatılır ve kısık ateşte pişirilir.
- Servis, Karacadağ pirinci pilavı ve hoşaf çeşitleriyle sıcak olarak yapılır.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Diyarbakır et eşkenesinin tüm üretim aşamaları Diyarbakır ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Bu zorunluluk, ürünün geleneksel üretim biçimi ve kültürel bağlamıyla ilgilidir.
Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile birlikte yürütülür. Denetim mercii, ürün bileşenlerinin uygunluğunu, üretim metoduna sadakati ve mahreç işareti kullanımını kontrol eder. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya ihtiyaç durumunda her zaman gerçekleştirilebilir.
