Diyarbakır kişnişli kolye, tüm parçaları 14 veya 22 ayar altından el işçiliğiyle üretilen, Diyarbakır’a özgü geleneksel bir takı ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti türünde tescillenmiş olan bu kolye, 12 Temmuz 2024 tarihinde coğrafi işaret korumasına alınmıştır. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış olup ürünün üretimi ve işlenmesi Diyarbakır ili sınırları içinde gerçekleşmektedir.

^{Diyarbakır Kişnişli Kolye (Diyarbakır Valiliği)}

Ayırt Edici Özellikleri

Kolyenin yapımında yaklaşık 700 parça kullanılır. Her bir bileşen el işçiliğiyle üretilir ve kaynak yöntemiyle birleştirilir. Kolyede yer alan toplar, iki parçadan oluşur; çapları 5,5 mm, ağırlıkları ise 0,15 gramdır. Pulların üzerine yerleştirilen yıldızlar altı köşelidir; her biri 0,6 gram ağırlığında ve 6 mm çapındadır. Bu detaylar, kolyenin hem teknik hem de estetik açıdan ayırt edici karakterini oluşturur.

Üretim Süreci

Kolyenin üretiminde kullanılan altın plakalar, 24 ayar altının 1200 °C’de eritilmesi ve içine bakır katılmasıyla 14 veya 22 ayara indirilerek elde edilir. Bu plakalar haddelenerek istenilen mikrona getirilir ve aşağıdaki parçalar bu plakalardan üretilir:

• Toplar: 0,12 mikron kalınlığındaki plakalar preslenerek iki yarım kapak haline getirilir. Zımparalanan kapaklar çelik aparatla kaynak yapılarak birleştirilir.
• Yıldız ve Pullar: 0,30 mikron telkâri teller bükülerek yıldız formuna getirilir. Aynı plakadan 300 adet pul basılır. Pullar yıldızların üzerine dizilir ve kaynakla birleştirilir.
• Ara Halkalar: 40 mikron kalınlığındaki teller kesilerek bir sıra içindeki top, yıldız ve pulları birleştirmek için kullanılır. Her sıra için 160 parça tel kullanılır.
• Zincir: 40 mikron kalınlığındaki teller malafa şiş üzerine sarılarak halkalar oluşturulur. Bu halkalar iç içe geçirilip kaynakla birleştirilerek zincir haline getirilir.
• Anahtar: İki tel parçası presle boru üzerinde şekillendirilerek kolyenin dizisine takılan anahtar parçası oluşturulur.

Coğrafi Bağ ve Denetim

Diyarbakır kişnişli kolye, bölgenin ekonomik ve kültürel geçmişinde köklü bir yere sahiptir. Bu nedenle ürün ile coğrafi sınır arasında ün bağı mevcuttur. Üretimin tüm aşamaları Diyarbakır ili içinde gerçekleştirilmek zorundadır.

Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır Kuyumcular ve Sarraflar Odasından uzman kişilerin katılımıyla yılda en az bir kez yapılır. Denetimlerde üretim bileşenlerinin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu kontrol edilir. Gerektiğinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir.