Don Kişot, İspanyol yazar Miguel de Cervantes Saavedra (1547–1616) tarafından kaleme alınan iki ciltlik bir romandır. İlk cildi 1605, ikinci cildi ise 1615 yılında yayımlanmıştır. Edebiyat tarihinde ilk “modern roman” olarak kabul edilir.

Konu

Don Kişot, Mancha bölgesinde yaşayan orta halli bir asilzadedir. Sürekli şövalye hikâyeleri okuyan Don Kişot, zamanla gerçeklik algısını yitirir ve kendisini “seyyar şövalye” olarak görmeye başlar. Eski çağlarda olduğu gibi dünyayı kötülüklerden arındırmak için paslı zırhlarını kuşanır ve atı Rossinante ile maceraya atılır. Karşılaştığı sıradan olayları hayal gücüyle çarpıtan Don Kişot, dev sandığı yel değirmenlerine, düşman ordusu sandığı koyun sürülerine saldırır. Hanları şato, şarap fıçılarını canavar zanneder.

Birinci bölümde, Don Kişot tek başına ya da köylü uşağı Sancho Panza ile birlikte, çeşitli hayalî tehlikelerle mücadele eder. Hikâye, çevresindekilerin onun deliliğini kabullenmesi ve çoğunlukla alaycı, eğlendirici tutumlarıyla şekillenir.

İkinci bölümde, Don Kişot ve Sancho, soylu bir Dük ve Düşes’in evine konuk olurlar. Burada Don Kişot’a şövalye gibi davranılır, ancak bu ilgi alaycıdır ve onu kandırmaya yöneliktir. Don Kişot’un hayali sevgilisi Dulcinea del Toboso da eserde önemli yer tutar; gerçekte bir köylü kızıdır.

^{Yapay Zeka Perspektifinden Don Kişot}

Tema

Roman, hayal ve gerçeklik arasındaki çatışma, bireyin toplumla mücadelesi, idealizm ile akılcılık arasındaki karşıtlık gibi birçok temayı işler. Don Kişot karakteri, soylu idealler uğruna mücadele eden bir hayalperesttir; ancak gerçek dünya acımasız ve çoğu zaman gaddardır. Sancho Panza, onun yanında yer alan, dünyaya ayakları yere basan bir figürdür

Karakterler

Don Kişot (Alonso): Gerçekliği kavrayamayan, şövalye hayaliyle yaşayan yaşlı bir adam.

Sancho Panza: Don Kişot’un uşağı; saf, pratik ve zaman zaman kurnaz.

Dulcinea del Toboso: Don Kişot’un zihninde idealize ettiği hayali sevgili.

Dük ve Düşes: Don Kişot’u eğlence aracı olarak gören soylular.

Papaz ve Berber: Don Kişot’un deliliğini iyileştirmeye çalışan köy halkından kişiler.

Sanson Carrasco: Don Kişot’a gerçekliği gösterme çabasında olan genç bir entelektüel.