2025 yılında ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminde çeşitli üniversitelere yönelik kapsamlı yaptırımlar uygulamaya başlamıştır. Federal yönetim, kampüslerde gerçekleşen Filistin yanlısı protestoları, çeşitlilik-eşitlik-kapsayıcılık programlarını ve antisemitizmle mücadeleye dair önlemleri yetersiz bulduğunu ifade ederek müdahaleye yönelmiştir. Bu kapsamda, bazı yükseköğretim kurumlarına sağlanan federal fonlar kesilmiş, dondurulmuş veya belirli koşullara bağlanmıştır. Harvard, Columbia, Cornell, Northwestern, Princeton, Brown ve Pennsylvania üniversiteleri başta olmak üzere birçok kurum bu müdahalelerden doğrudan etkilenmiştir.
The Daily Northwestern gazetesinin 9 Nisan 2025 tarihli manşeti - Anadolu Ajansı
Uygulamanın Genel Çerçevesi
2025 yılı itibarıyla Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, bazı üniversitelere yönelik olarak federal fonları kesme veya dondurma yönünde adımlar atmıştır. Bu kararlar, özellikle kampüslerdeki Filistin yanlısı protestolar, antisemitizmle mücadele tedbirleri ve çeşitlilik-eşitlik-kapsayıcılık (DEI) programlarının incelenmesi gibi gerekçelerle yürürlüğe konmuştur.
Trump yönetimi, üniversitelerin federal fonları kullanma biçimlerini incelemek amacıyla çeşitli resmi soruşturmalar başlatmıştır. ABD Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen bu soruşturmalar, özellikle Sivil Haklar Yasaları kapsamında, Title VI maddesi doğrultusunda uygulanmaktadır. 14 Mart 2025 tarihinde, ABD Eğitim Bakanlığı Sivil Haklar Ofisi, 45 yükseköğretim kurumuna yönelik Title VI soruşturmalarını duyurmuştur. Bu kapsamda bazı üniversitelere yüz milyonlarca doları bulan federal hibeler, araştırma sözleşmeleri ve savunma projeleri aracılığıyla sağlanan fonlar askıya alınmıştır.
Trump yönetiminin talepleri, üniversitelerin DEI programlarını gözden geçirmeleri, kampüs gösterilerinde maske kullanımını yasaklamaları, yabancı öğrencilerin kod ihlallerini bildirmeleri, belirli öğrenci kulüplerini tanımamaları ve bazı akademik bölümler üzerinde denetim sağlamaları gibi şartları içermektedir.
Trump yönetimi, bu taleplerin yerine getirilmemesi durumunda federal desteklerin durdurulabileceğini belirtmiş; taleplere uymayan kurumlar arasında ilk sırada Harvard Üniversitesi yer almıştır. Söz konusu politika kapsamında Columbia, Cornell, Northwestern, Brown, Princeton ve Pennsylvania üniversiteleri de federal fon kesintisi veya dondurma kararlarının muhatabı olmuştur.
Fon Kesintilerinden Etkilenen Üniversiteler
Columbia Üniversitesi
Columbia Üniversitesi, Donald Trump yönetiminin federal fonlara müdahalesi kapsamında ilk hedef alınan yükseköğretim kurumlarından biri olmuştur. 3 Mart 2025 tarihinde federal ajanslar tarafından yaklaşık 51 milyon dolarlık sözleşme için “stop-work” uyarısı yapılmış; ardından 7 Mart 2025'te üniversiteye sağlanan yaklaşık 400 milyon dolarlık federal destek kesilmiştir.
Bu kararın alınmasında, Columbia Üniversitesi’nde 2024 yılı içerisinde düzenlenen Filistin’e destek gösterileri etkili olmuştur. Üniversite kampüsünde gerçekleşen eylemler sırasında çok sayıda öğrenci gözaltına alınmış; gösterilerin ardından eski rektör Minouche Shafik görevinden ayrılmıştır. Trump yönetimi, bu olayları “antisemitik taciz ve şiddet” olarak nitelendirmiştir.
Columbia Üniversitesi'nde düzenlenen protestolardan bir görüntü, 26 Mart 2025 - Colombia Spectator
Columbia yönetimi, fonların kesilmesinden sonra taleplerin bir kısmını yerine getirme yönünde düzenlemelere gitmiştir. Üniversite, Orta Doğu Çalışmaları Bölümünü denetime almış, yeni güvenlik personeli istihdam etmiş, protestolarda maske kullanımını yasaklamış ve bazı öğrenci gruplarının tanınmasını askıya almıştır. 21 Mart 2025 tarihinde, üniversitenin bu kapsamda daha kapsamlı politika değişikliklerini uygulayacağı duyurulmuştur. Bunlar arasında, uluslararası çalışmalarla ilgili bazı bölümlerin müfredat ve yönetim yapılarının gözden geçirilmesi ve üst düzey yeni bir yetkili atanması yer almıştır.
Üniversitenin geçici başkanı Claire Shipman, 15 Nisan 2025 itibarıyla yaptığı açıklamada, bazı taleplerle örtüşen reformları kabul ettiklerini ancak eğitim kurumlarının bağımsızlığına müdahale eden yönlendirmeleri reddettiklerini belirtmiştir. Aynı dönemde okul içinde bazı akademik çevreler alınan kararlara karşı dava açmış ve uygulamalara itiraz etmiştir.
Harvard Üniversitesi
Harvard Üniversitesi, Donald Trump yönetiminin federal fonlara ilişkin taleplerini reddetmesi nedeniyle 2025 yılı boyunca doğrudan yaptırımların hedefi olmuştur. 3 Nisan 2025 tarihinde, ABD Eğitim Bakanlığı tarafından iletilen resmi yazıda, protesto kısıtlamaları, maske yasağı, bazı öğrenci kulüplerinin tanınmaması ve yönetimsel reformlar gibi talepler yer almıştır. Başkan Alan Garber, bu taleplerin üniversitenin anayasal haklarına aykırı olduğunu açıklamıştır.
Bu açıklamanın ardından Trump yönetimi, Harvard’a sağlanan 2,2 milyar dolarlık çok yıllı hibe ve 60 milyon dolarlık sözleşmeyi dondurmuştur. Ayrıca, toplamda 8,7 milyar doları bulan desteklerin hukuki uygunluğunun denetleneceği bildirilmiştir. 15 Nisan’da Trump, Truth Social üzerinden yaptığı açıklamalarda üniversitenin “yolunu kaybettiğini” ifade etmiş ve vergi muafiyeti statüsünün kaldırılabileceğini belirtmiştir
Harvard Üniversitesi yönetimi, 21 Nisan 2025 tarihinde Trump yönetimine karşı dava açmıştır. Dava dilekçesinde, federal fonların ideolojik baskı aracı olarak kullanıldığı ileri sürülmüştür. Garber, hükümetin üniversite içinde işe alımlar ve öğretim içeriklerine müdahale etmeye çalıştığını savunmuştur.
Harvard Üniversitesi'nde gerçekleştirilen protestolarda "Zorbalara Karşı Durun" yazılı bir pankart, 13 Nisan 2025 - The Harvard Crimson
Mayıs ayı boyunca Trump yönetimi, Harvard’a yönelik ek yaptırımlar açıklamıştır. 5 Mayıs’ta yeni federal hibeler durdurulmuş, 13 Mayıs’ta sekiz farklı federal ajans tarafından 450 milyon dolarlık yeni fon kesintisi duyurulmuştur. 19 Mayıs’ta Adalet Bakanlığı, üniversitenin DEI politikalarına yönelik olarak False Claims Act kapsamında soruşturma başlatacağını açıklamıştır
Cornell Üniversitesi
Cornell Üniversitesi, 2025 yılı Nisan ayı itibarıyla federal fonları dondurulan yükseköğretim kurumlarından biri olmuştur. Trump yönetimi tarafından yürütülen Title VI kapsamındaki sivil haklar soruşturmaları çerçevesinde, üniversiteye sağlanan 1 milyar doları aşkın federal fon durdurulmuştur.
Fonların dondurulması kapsamında, özellikle Savunma Bakanlığı ile yapılan araştırma sözleşmeleri etkilenecek şekilde 75'ten fazla “stop-work order” yayımlanmıştır. Bu durdurma emirleri; siber güvenlik, sağlık ve ulusal savunma alanlarında sürdürülen projeleri de kapsamaktadır. Cornell Üniversitesi tarafından yapılan açıklamada, fon kesintisi hakkında doğrudan resmi bildirim alınmadığı ancak medyada yer alan haberlerden haberdar olunduğu belirtilmiştir. Üniversite, federal yetkililerle iletişim kurarak kararların gerekçesini netleştirmeye çalıştığını bildirmiştir.
10 Mart 2025 tarihinde ABD Eğitim Bakanlığı, aralarında Cornell’in de bulunduğu 60’tan fazla üniversiteye gönderdiği yazıda, kampüslerde Yahudi öğrencilerin güvenliğinin sağlanması için yeni tedbirler alınmasını istemiş; bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde “yaptırımlarla karşılaşılacağı” belirtilmiştir.
Cornell Üniversitesi Rektörü Michael Kotlikoff, Nisan ayında yayımlanan bir makalede, kurumun kamuoyundaki tartışmalardan çekinmeden ifade özgürlüğünü desteklemeye devam edeceğini belirtmiştir.
Northwestern Üniversitesi
Northwestern Üniversitesi de, Trump yönetimi tarafından federal soruşturmalar kapsamında fonları dondurulan üniversiteler arasına dahil edilmiştir. Üniversiteye sağlanan yaklaşık 790 milyon dolarlık federal desteğin, devam eden insan hakları soruşturmaları gerekçesiyle durdurulduğu bildirilmiştir.
Üniversite yönetimi, fon kesintisi hakkında resmi bir bildirim almadığını ancak soruşturmalarla ilgili federal makamlarla işbirliği içinde olduğunu açıklamıştır. Yapılan açıklamada, söz konusu fonların büyük bölümünün tıp, mühendislik ve yaşam bilimleri alanlarında yürütülen araştırma projelerine tahsis edildiği belirtilmiştir. Northwestern araştırmacılarının geliştirdiği ışıkla çalışan kalp pili ve Alzheimer hastalığına yönelik bağışıklık sistemi temelli tedavi projeleri gibi ileri düzey çalışmaların bu durumdan etkilenebileceği ifade edilmiştir.
Üniversite kampüsünde fon kesintisi kararına karşı çeşitli tepkiler düzenlenmiştir. Illinois eyaletinde bulunan ana kampüste, öğrenciler ve öğretim üyeleri tarafından protesto gösterileri gerçekleştirilmiş; üniversite yönetiminden, öğrencilerin ve akademik personelin haklarını savunması talep edilmiştir.
Northwestern Üniversitesi öğrencileri, Trump'ın yükseköğretime yönelik kararlarını protesto ediyor, 18 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı
Northwestern Üniversitesi'nde düzenlenen bu protestolarda, katılımcılar Trump yönetiminin antisemitizmle mücadeleyi gerekçe göstererek yükseköğretim kurumlarına yönelik müdahalelerini eleştirmiştir. Öğrenci temsilcileri tarafından yapılan açıklamalarda, bu politikaların yalnızca belirli kimlik gruplarını değil, aynı zamanda ifade özgürlüğünü ve hukuki süreci tehdit ettiği dile getirilmiştir. Gösteriler sırasında bazı öğretim görevlileri, Trump yönetiminin üniversitelere uyguladığı baskının yükseköğretimi yeniden şekillendirmeye yönelik ulusal ölçekli bir girişimin parçası olduğunu vurgulamıştır. Üniversite yetkililerinden Mark Hoffman ise, öğrenci vizeleri ve kredi politikalarındaki değişikliklerin de bu sürecin bir parçası olduğunu ifade etmiştir.
Northwestern Üniversitesi öğrencileri, Trump'ın yükseköğretime yönelik kararlarını protesto ediyor, 18 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı
Princeton Üniversitesi
1 Nisan 2025 tarihinde üniversiteye ABD Enerji Bakanlığı, NASA ve Savunma Bakanlığı gibi kurumlarca sağlanan araştırma destekleri Trump yönetimi tarafından durdurulmuştur. 9 Nisan 2025’te ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan resmi açıklamada, Princeton Üniversitesi’nde yürütülmekte olan iklimle ilgili üç araştırma projesinin, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'nin (NOAA) mevcut hedefleriyle uyumsuz bulunduğu ve bu nedenle yaklaşık 4 milyon dolarlık fonun kesileceği bildirilmiştir.
Bakanlık açıklamasında, söz konusu projelerin “abartılı ve mantıksız iklim tehditlerini teşvik ettiği” ifade edilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda, fon kesintilerinin 30 Haziran 2025 itibarıyla yürürlüğe gireceği ve ABD bütçesinde milyonlarca dolarlık tasarruf sağlanmasının beklendiği belirtilmiştir.
Üniversite rektörü Christopher Eisgruber, öğretim üyelerine gönderdiği bilgilendirme yazısında, çeşitli bakanlıklardan gelen fonların durdurulduğunu ve bu kararların gerekçesinin net olarak açıklanmadığını ifade etmiştir. Açıklamada ayrıca, üniversitenin antisemitizm ve her türlü ayrımcılıkla mücadele konusunda kararlılıkla hareket etmeye devam edeceği vurgulanmıştır.
Brown Üniversitesi
Brown Üniversitesi, Donald Trump’ın antisemitizmle mücadele politikaları kapsamında federal fon kesintisi tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır. Beyaz Saray kaynaklarına dayandırılan bilgilere göre, üniversiteye sağlanan 510 milyon dolarlık federal sözleşme ve hibe desteğinin durdurulması planlanmaktadır.
ABD Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen soruşturmalar çerçevesinde Brown Üniversitesi, antisemitik taciz ve ayrımcılıkla ilgili iddiaların incelendiği 50'den fazla yükseköğretim kurumundan biri olarak listelenmiştir. Üniversiteye yöneltilen eleştiriler, kampüs içinde düzenlenen Filistin yanlısı öğrenci gösterilerinin ardından artış göstermiştir.
Trump yönetimi, özellikle Columbia Üniversitesi’nde başlayan ve daha sonra 50’yi aşkın üniversiteye yayılan protesto dalgası bağlamında, Brown Üniversitesi’nin de yeterli idari tedbirleri almadığını değerlendirmiştir. Bu protestolar kapsamında 3.100’den fazla kişinin gözaltına alındığı bildirilmektedir. Üniversite yöneticisi Frank Doyle, kurum çalışanlarına gönderdiği iç yazışmada, Trump yönetiminin destek konusundaki sert açıklamalarının farkında olduklarını belirtmiştir. Söz konusu yazışmada, fon kesintisine dair doğrudan bir teyit ya da reddin yer almadığı da belirtilmiştir.
Pensilvanya Üniversitesi (UPenn)
Mart 2025’in üçüncü haftasında, Trump yönetimi Pensilvanya Üniversitesi’ne yönelik yaklaşık 175 milyon dolarlık federal fonu askıya aldığını duyurmuştur. Bu tutar, Savunma Bakanlığı ve Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı tarafından sağlanan hibeler ile sözleşmeleri kapsamaktadır.
Üniversite yönetimi, fon kesintisi kararına ilişkin doğrudan bir bildirim almadığını belirtmiş ve kararın gerekçelerine dair resmi bilgi talep ettiğini açıklamıştır. Kesintiye uğrayan kaynaklar, başta biyotıp ve sağlık hizmetleri olmak üzere çeşitli araştırma ve programları kapsamaktadır.