Drina Köprüsü, 1571-1577 yılları arasında Osmanlı sadrazamı Sokollu Mehmet Paşa tarafından, memleketi Sokol köyü yakınlarında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Bosna-Hersek’in Vişegrad şehrinde bulunan köprü, Drina Nehri üzerinde yer almakta olup Osmanlı mimarisinin Avrupa’daki örneklerinden biridir. Köprü, Bosna eyaleti ile Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul arasındaki önemli bir anayol üzerinde inşa edilmiştir ve çevresindeki yerleşimlerin gelişiminde anahtar bir rol oynamıştır. Sokollu Mehmet Paşa Köprüsü olarak da adlandırılır.
Tarihçesi
Vişegrad, 15. yüzyıldan 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar Osmanlı sınırları içinde kalmış ve Sokollu Mehmet Paşa tarafından önemli bir merkez hâline getirilmiştir. Köprü ile birlikte aynı bölgede han, hamam, imaret ve cami gibi yapılar da inşa edilmiştir ancak bu eserlerin büyük bölümü günümüze ulaşmamıştır.
Köprü, Drina Nehri üzerinde, nehrin doğal akışı doğrultusunda yaklaşık 179.42 metre uzunluğunda ve yaklaşık 7.20 metre genişliğindedir. Köprü, 11 adet sivri kemerden oluşmakta olup rampasında ayrıca bir kemer bulunmaktadır. Yapısal olarak “L” şekline benzeyen köprü, savunma ve coğrafya koşulları dikkate alınarak inşa edilmiştir.
Mimari Özellikler
Köprü, farklı açıklıklara sahip sivri kemerlerden oluşur. En büyük kemerin açıklığı 14.74 metre, yüksekliği ise 8.37 metredir. Kemerlerin arasındaki serbest geçiş genişliği yaklaşık 6 metre olup korkuluklarla birlikte genişlik 7.20 metreye ulaşır.
Tarihî Süreç ve Onarımlar
Köprü, 1900’lü yılların başına kadar araç trafiğine açık kalmış ancak artan trafik yükü ve doğal afetler nedeniyle zamanla hasarlar oluşmuştur. 20. yüzyılın başlarında Avusturya-Macaristan yönetimi altında çeşitli onarım projeleri uygulanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında köprünün bazı kemerleri yıkılmış ve bunların yerine geçici çelik konstrüksiyonlu köprüler yapılmıştır.
II. Dünya Savaşı sırasında, 1943 yılında, Almanların geri çekilmesi sırasında köprüye bombalı saldırı yapılmış ve köprü, büyük ölçüde zarar görmüştür. Savaş sonrası dönemde, 1949-1960 yılları arasında kapsamlı restorasyonlar gerçekleştirilmiş, kaybolan bölümler yeniden inşa edilmiştir. Onarımlar sırasında orijinal yapı taşları kullanılmaya özen gösterilmiştir.
1966 ve 1989 yıllarında,i köprü çevresinde hidroelektrik santraller kurulmuş, bu durum köprü temellerinde zararlar meydana getirmiş ve çevresel değişiklikler estetik açıdan köprüyü etkilemiştir. 1992’de başlayan rampanın yeniden yapım çalışmaları savaş nedeniyle tamamlanamamıştır.
2003 yılında köprü, artan hasar ve koruma amacıyla trafiğe kapatılmıştır. 2007 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır.
Restorasyon Çalışmaları
2007 yılında Türkiye Cumhuriyeti ve Bosna-Hersek arasında imzalanan iş birliği protokolü çerçevesinde, köprünün yapısal unsurlarının tespiti, restorasyon projelerinin hazırlanması ve uygulanması için ortak çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında köprünün taşıyıcı elemanları, çevresel koşulları ve malzeme yapısı detaylı olarak incelenmiştir.
Köprüde gerçekleştirilen restorasyonlar, hem yapının mimari ve statik dayanıklılığının artırılması hem de çevre düzenlemeleri ile birlikte yapılmıştır.
Köprünün Önemi
Drina Köprüsü, Osmanlı İmparatorluğu'nun en parlak döneminde yapılmış ve üç padişaha vezirlik yapmış önemli bir devlet adamı tarafından inşa ettirilmiştir. Köprü, hem mimari açıdan hem de kültürel ve tarihî anlamda büyük önem taşımakta, bölgedeki farklı etnik ve kültürel unsurlar arasındaki etkileşimin tanığı olarak kabul edilmektedir. Drina Köprüsü, Nobel ödüllü yazar İvo Andrić’in aynı isimli romanıyla da edebiyat dünyasında geniş yankı uyandırmıştır.
