Dünya Kodlama Günü, UNESCO tarafından her yıl 29 Ekim’de kutlanan uluslararası bir gündür. Bu gün, kodlamanın ekonomik gelişim, yenilik ve dijitalleşme süreçlerindeki önemine dikkat çekmek amacıyla ilan edilmiştir. Kodlama becerilerinin toplum genelinde farkındalığını artırmak ve dijital okuryazarlığın yaygınlaşmasını sağlamak temel amaçları arasındadır.

 

^{Kodlama (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

UNESCO Genel Konferansı, 29 Ekim’i Dünya Kodlama Günü olarak ilan etmiştir. Karar, üye devletleri bu günü anmak amacıyla ulusal, bölgesel ve uluslararası etkinlikler düzenlemeye davet etmektedir. İlk kutlama 2024 yılında gerçekleşmiştir. Kararın uygulanmasının UNESCO’nun düzenli bütçesi üzerinde herhangi bir finansal etkisinin olmadığı belirtilmiştir.

Amaç ve Önemi

Kodlama, yalnızca teknik bir beceri olmanın ötesinde, mantık, yaratıcılık ve yenilikçiliği birleştiren bir alan olarak tanımlanır. Bilim, teknoloji, mühendislik, matematik, iletişim, sanat ve dil gibi farklı disiplinlerle bağlantı kurar. Kodlama öğrenimi, bireylerin mantıksal düşünme ve problem çözme yetilerini geliştirmesine, yenilikçi çözümler üretmesine olanak tanır.

 

Bilgisayar kodu, dijital dünyayı tanımlayan ve yapılandıran temel bir dil olarak, yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesinde merkezî bir rol oynar. Kodlama alanında çeşitlilik ve kapsayıcılık eksikliği, dijitalleşmenin toplumsal önyargıları ve eşitsizlikleri yansıtmasına yol açabilir. UNESCO, bu nedenle kodlama ve dijital becerilerin herkes için erişilebilir olmasını hedeflemektedir.

Erişim ve Katılımda Eşitsizlik

UNESCO’nun 2024 tarihli raporuna göre, kodlama becerisine erişim ülkelerin gelir düzeyine göre farklılık göstermektedir. Düşük gelirli ülkelerde gençlerin yalnızca %0,5’i kodlama eğitimi alabilirken, yüksek gelirli ülkelerde bu oran %14’tür. Ayrıca kadınlar, dünya genelinde bilim, mühendislik ve matematik alanlarında mezun olanların %35’ini, veri ve yapay zekâ alanında çalışanların yalnızca %26’sını oluşturmaktadır.^【1】 

UNESCO’nun Girişimleri ve Uygulamaları

UNESCO, kodlama ve dijital becerilerde eşitliği artırmak amacıyla çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Afrika-Asya Gençlik Kodlama İnisiyatifi, gençlere ileri teknoloji eğitimi vererek kodlama ve yapay zekâ alanında fırsatlar sunmaktadır. 2015 yılından bu yana UNESCO, Afrika Kod Haftası’nın düzenlenmesinde ortak rol oynamaktadır. Bu girişim kapsamında 14 milyon genç eğitim almış, 100.000 öğretmen mobilize edilmiş ve 40 ülkede uygulanmıştır.^【2】 

 

UNESCO, kodlamayı yalnızca teknik bir beceri olarak değil, etik ve eleştirel düşünme ile birlikte geliştirilmesi gereken bir yetkinlik olarak tanımlar. Öğretmenler ve öğrenciler için oluşturulan yapay zekâ yeterlilik çerçeveleri ile “Think critically, click wisely” çevrim içi kursu, dijital teknolojilerin etik ve toplumsal etkilerini anlamak için bu becerilerin önemine dikkat çeker.