Dünya Toprak Günü, her yıl 5 Aralık tarihinde, toprakların insan yaşamı ve doğal sistemler açısından taşıdığı kritik işlevlere dikkat çekmek amacıyla kutlanan uluslararası bir farkındalık günü olarak düzenlenmektedir. Bu gün, toprak sağlığı, sürdürülebilir arazi kullanımı ve toprak kaynaklarının korunması yönünden küresel kamuoyunun ve karar vericilerin odaklanmasını hedeflemektedir. 

Tarihsel Gelişim

Toprakların sürdürülebilir yönetimi konusuna uluslararası ölçekte dikkat çekme fikri, Uluslararası Toprak Bilimleri Birliği (IUSS) tarafından 2002 yılında önerilmiş; ardından Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından bir platform olarak benimsenmiş ve 2013 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 5 Aralık tarihinin resmî olarak “Dünya Toprak Günü” olarak tanınmasıyla resmiyet kazanmıştır. Bu tarih, aynı zamanda Bhumibol Adulyadej’in doğum gününe denk gelmesi nedeniyle seçilmiştir.

^{Kuraklığın Ortasında Bir Dünya (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Amaç ve İçerik

Dünya Toprak Günü’nün temel amacı; toprakların tarımsal üretim, su döngüsü, biyolojik çeşitlilik, karbon tutumu ve ekosistem hizmetleri açısından taşıdığı hayati rolünü görünür kılmaktır. Ayrıca toprak bozulması, erozyon, kirlilik ve arazi örtüsü kaybı gibi risklerin azaltılması için kamuoyunu bilinçlendirme ve politika üreticileri harekete geçirme işlevi de vardır.

Verilere göre:

• Dünya gıdasının yaklaşık %95’i topraklara bağlıdır.
• Toprak oluşumu çok uzun süren bir süreçtir; yalnızca 2–3 cm’lik üst toprağın oluşması yüzyıllar alabilir.
• 2025 yılı için belirlenen tema “Sağlıklı Topraklar – Sağlıklı Kentler” olup şehir topraklarının rolü, toprak örtüsünün kaybı ve kentleşmenin neden olduğu sorunlar öne çıkarılmaktadır.^【1】 

Uygulama Örnekleri

• FAO ve GSP işbirliğiyle her yıl “Tiny Soil Detectives” gibi çocuklara ve gençlere yönelik toprak temalı yarışmalar düzenlenmektedir.
• Türkiye’de ve dünya genelinde tarım, ormancılık, çevre yönetimi kurumları 5 Aralık’ta seminerler, saha gözlemleri, toprak analizleri gibi etkinliklerle toprak sağlığına dikkat çekmektedir.
• 2024 yılında Bangkok’ta gerçekleştirilen etkinlikte, “Caring for Soils: Measure, Monitor, Manage” temasıyla doğru toprak verisi ve bilginin toprak yönetimi açısından kritik olduğuna dikkat çekilmiştir.

Önemi

Toprak, yaşamın sürdürülebilirliği için temel bir etmendir. Sağlıklı topraklar;

• Gıda üretimini destekler.
• Karbon depolayarak iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı sağlar.
• Su döngüsü ve besin döngüsünde kritik rol oynar.
• Ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin devamlılığını sağlar.

Dünya Toprak Günü bu nedenlerle hem bilimsel hem de politik arenada toprak kaynaklarının korunması ve yönetilmesi için bir çağrı niteliğindedir.