Kırklareli ilinin Demirköy ilçesi sınırlarında, Bulgaristan’a yakın bir konumda yer alan Dupnisa Mağarası, Trakya Bölgesi’nin hem jeolojik hem de biyolojik açıdan dikkat çeken yer altı oluşumları arasında yer almaktadır. Istranca Dağları'nın ormanlık alanları içinde bulunan bu karstik mağara, bilimsel araştırmaların ve koruma-temelli turizm uygulamalarının odak noktalarından biri hâline gelmiştir. Yüzey şekillerinin yanı sıra yarasa popülasyonu, traverten oluşumları ve bölge halkının kültürel anlatılarında taşıdığı yer ile çok yönlü bir doğal miras örneğidir.

Konumu ve Ulaşım

Dupnisa Mağarası, Kırklareli il merkezinin yaklaşık 58 kilometre kuzeydoğusunda, Demirköy ilçesine bağlı Sarpdere Köyü’nün yaklaşık 6 kilometre güneydoğusunda konumlanmıştır. Bulgaristan sınırına yaklaşık 5 kilometre mesafede yer alır. Mağaraya ulaşım karayolu ile sağlanmakta olup, özellikle yaz aylarında bireysel ziyaretçiler ve gruplar tarafından yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Mağara çevresi ormanlık alanlarla kaplıdır ve doğal bir ekosistem bütünlüğü içinde yer almaktadır.

^{Dupnisa Mağarası'nın İçerisini Gösteren Görsel. (Anadolu Ajansı)}

Jeolojik Yapı ve Fiziksel Özellikler

Dupnisa Mağarası, Jura dönemine tarihlenen ve yaklaşık 180 milyon yıl önce oluşmuş kalker yapılar içinde meydana gelmiş karstik bir mağaradır. Toplam uzunluğu 3.200 metre olan mağara sistemi üç ana bölümden oluşur:

• Sulu Mağara: Mağara sisteminin en uzun bölümü olan Sulu Mağara, 2.720 metre uzunluğundadır. İçinden geçen yer altı deresi ve gölcükler, aktif karstlaşma süreçlerinin devam ettiğini göstermektedir.
• Kuru Mağara: Sulu Mağara ile bağlantılı olan bu bölümde sarkıt, dikit, sütun ve duvar oluşumları gibi mağara jeomorfolojisine özgü yapılara rastlanır.
• Kız Mağarası: Sulu Mağara’nın üst kotunda yer alır. Efsanelere konu olan bu bölüm, adını yerel halkın anlattığı bir trajik aşk hikâyesinden alır.

Mağaranın yalnızca 500 metrelik bir bölümü turizme açıktır ve bu alan içi aydınlatma, yürüyüş yolları ve bilgilendirici panolarla donatılmıştır.

Biyolojik Zenginlik ve Ekolojik Önemi

Dupnisa Mağarası, Türkiye’de yarasa popülasyonunun yoğun olarak görüldüğü nadir alanlardan biridir. Mağarada barınan yaklaşık 60.000 birey, 16 farklı türe aittir. Bu türler arasında tehlike altında olan ve koruma önceliğine sahip türler de bulunmaktadır. Yarasa türleri, mağaranın ekosisteminde önemli rol oynayan biyolojik çeşitlilik unsurları arasında yer alır.

Bu nedenle mağaranın ekolojik dengesi koruma altına alınmıştır. Yarasa popülasyonunun kış uykusu ve üreme döngülerine zarar vermemek amacıyla Dupnisa Mağarası her yıl 15 Kasım–15 Mayıs tarihleri arasında ziyaretçilere kapatılmaktadır. Bu uygulama, koruma-turizm dengesini sağlamak adına yürürlüğe konulmuş bir yönetim modelidir.

^{Sulu Mağara İle Kuru Mağara Arasındaki Geçiş Bölgesi Görseli.(Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Turizm Faaliyetleri ve Düzenlemeler

Mağara, Orman Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen altyapı çalışmaları sonucunda 2003 yılında kontrollü turizme açılmıştır. Giriş alanı, yürüyüş platformları ve iç aydınlatma sistemleri ziyaretçi güvenliğini ve doğal yapının korunmasını hedefleyen müdahalelerle düzenlenmiştir.

Doğa yürüyüşü, mağara gözlemciliği, fotoğrafçılık ve ekoturizm gibi faaliyetler, Dupnisa Mağarası çevresinde sıkça gerçekleştirilen etkinliklerdir. Mağarayı ziyaret edenlerin büyük bir kısmını doğa tutkunları, öğrenciler, araştırmacılar ve yerli turistler oluşturmaktadır.

Kültürel Anlatılar ve Yerel Bellek

Dupnisa Mağarası'nın Kız Mağarası adlı bölümüne ilişkin yerel halk arasında anlatılan bir efsane, mağaranın kültürel bellekteki yerini göstermesi açısından önemlidir. Rivayete göre birbirini seven ancak evlenmelerine izin verilmeyen iki genç, mağarada gizlice buluşmak üzere sözleşir. Kız, sözleştikleri yere erken gelir ancak sevgilisi gelmeden içeride kaybolur. Bu olaydan sonra mağaranın adı "Kız Mağarası" olarak anılmaya başlar.

Bu anlatı, mağaranın yalnızca doğal bir oluşum değil, aynı zamanda sözlü kültürde sembolleşmiş bir mekân olduğunu gösterir. Dupnisa Mağarası bu yönüyle doğa ve kültür etkileşimini birlikte taşıyan bir alan niteliğindedir.

^{Dupnisa Mağarası’nın İç Kısmındaki Damlataş Oluşumlarını Gösteren Görsel. (Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Koruma ve Yönetim

Dupnisa Mağarası, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda koruma altına alınmış alanlardan biridir. Özellikle yarasa popülasyonunun korunmasına yönelik olarak getirilen sezonluk kapatma uygulaması, mağaranın doğal yaşam döngüsüne zarar verilmeden ziyarete açılabilmesine olanak sağlamaktadır.

Ziyaret alanları dışında kalan bölümlere erişim kısıtlanmış olup, bilimsel araştırmalar için özel izin alınması gerekmektedir. Koruma uygulamaları, biyolojik çeşitliliğin devamlılığını sağlama ve ekoturizmi sürdürülebilir biçimde geliştirme amacına yöneliktir.

^{Dupnisa Mağarası Aşıklar Taşı Görseli.(Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Dupnisa Mağarası, Trakya Bölgesi’nin hem jeomorfolojik hem de ekolojik açıdan öne çıkan doğal oluşumlarından biridir. Karstik yapısı, yer altı su sistemi, yarasa popülasyonu ve kültürel anlatılarla şekillenen yapısı sayesinde çok yönlü bir araştırma ve gözlem alanı sunmaktadır. Kontrollü turizm faaliyetleri ve koruma politikalarıyla desteklenen bu alan, bölgesel doğal mirasın sürdürülebilirliğine katkı sağlayan örneklerden biri olarak değerlendirilmektedir.

^{Dupnisa Mağarasını Tanıtan Video. (Doğadan Paylaştıklarım)}