Adının Avf b. Mâlik, Hâris b. Mâlik veya Avf b. Hâris olduğu da zikredilmiştir. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmamakta, Medineli sahâbîlerden sayılmaktadır. İslâmiyet’in ilk yıllarında veya Mekke’nin fethedildiği yıl (8/629-30) müslüman olduğuna dair farklı iki rivayet vardır. Ebû Vâkıd’ın Huneyn Gazvesi’nden (8/630) söz ederken o günlerde hidayete yeni kavuştuğunu belirtmesi (İbn Hacer, el-İṣâbe, IV, 216) ikinci görüşü doğrulamakta, buna göre Bedir Gazvesi’nde bulunduğuna dair rivayetin zayıf olduğu anlaşılmaktadır. Ebû Vâkıd Huneyn’de olduğu gibi Mekke’nin fethinde de Kinâne kabilesinin sancaktarı idi. Hz. Ömer devrinde Suriye fetihlerine katıldı. Yermük Savaşı’nda (15/636) bulundu. Hayatının son yılını Mekke’de geçiren Ebû Vâkıd el-Leysî 68 (687-88) yılında burada vefat etti ve Muhâcirûn Mezarlığı’na gömüldü. 65’te (684-85) öldüğü ve o sırada altmış beş, yetmiş, yetmiş beş veya seksen beş yaşında olduğu da rivayet edilmektedir.
Hz. Peygamber’den başka Hz. Ebû Bekir, Ömer ve Esmâ bint Ebû Bekir’den hadis rivayet etti. Kendisinden de oğulları Abdülmelik ve Vâkıd ile Atâ b. Yesâr, Saîd b. Müseyyeb, Urve b. Zübeyr, Süleyman b. Yesâr, Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe gibi tâbiîler rivayette bulundular. Yirmi dört hadisten ibaret olan rivayetleri Kütüb-i Sitte’de yer almış olup bunlardan on yedisi Ahmed b. Hanbel’in Müsned’indedir (V, 217-219).