Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİTEE), 1964 yılında Türkiye, İran ve Pakistan tarafından bölgesel ekonomik iş birliğini geliştirmek amacıyla Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Teşkilatı (Regional Cooperation for Development) adı altında kurulmuş, 1985 yılında ise mevcut ismini almıştır. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Eğitim Enstitüsü, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın üç uzmanlaşmış kuruluşundan biridir. Merkezi Ankara'dadır. Diğer kuruluşlardan Kültür Enstitüsü Tahran'da, Bilim Kurumu ise İslamabad'da bulunmaktadır. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın merkezi ise Tahran'dadır. 1990'ların başında bağımsızlıklarını yeni kazanan Türk cumhuriyetlerinin yanı sıra Tacikistan ve Afganistan'ın da teşkilata kabul edilmesiyle birlikte üye sayısı ona yükselmiştir. Teşkilatın halihazırdaki üyeleri Türkiye, İran, Pakistan, Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan'dır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise gözlemci üye statüsündedir.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Eğitim Enstitüsü'nün temel amacı üye devletlerin sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına eğitim yoluyla katkıda bulunmaktır. Enstitü aynı zamanda üye devletler arasında eğitimin bütün alanlarında iş birliğini arttırmak amacıyla faaliyetler yürütmekte, raporlar ve politika önerileri hazırlamakta, bilimsel yayınlar yapmakta, sempozyum, konferans ve çalıştaylar düzenlemektedir.
Enstitünün kuruluş kararı, 9 Mayıs 1998'de Kazakistan'da (Almatı) yapılan VIII. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Bakanlar Konseyi Toplantısı'nda alınmıştır. Bu kararın hukukî zemini ise "Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Kurucu Anlaşması" olan İzmir Anlaşması'nın "Özel Kuruluşlar ve Bölgesel Enstitüler" başlıklı 10. maddesinde yer almaktadır.
Enstitüye üyelik, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı üyesi devletlerin Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Eğitim Enstitüsü Tüzüğü'nü imzalayarak iç hukuk süreçlerini tamamlaması sonucunda gerçekleşir. Enstitü, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın uzmanlık kuruluşları arasında 2024 yılı başı itibariyle en geniş üye sayısına sahiptir. Faaliyetleri 100 milyondan fazla öğrencisi olan bir bölgeyi ilgilendirmektedir.
Enstitü Mütevelli Heyeti, en üst politika oluşturma ve karar organıdır. Mütevelli Heyeti enstitü başkanı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı genel sekreteri ve üye ülkelerin eğitim bakanlarından oluşur. Mütevelli Heyeti, enstitünün çalışma programını ve bütçesini onaylar, faaliyetlerini denetler ve enstitünün geleceğine dair stratejik kararlar alır.
Enstitü başkanı, üye devletler tarafından alanında uzman kişiler arasından aday gösterilir ve Mütevelli Heyeti'nin önerisi üzerine üye devletlerin Dışişleri bakanlarından oluşan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Bakanlar Konseyi tarafından üç yıllık bir süre için atanır. Enstitü başkanı, Mütevelli Heyeti'nin genel politikalarını ve kararlarını yerine getirir ve enstitünün onaylanmış programlarını hayata geçirir.
23 Temmuz 2020 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Eğitim Enstitüsü arasında "Ev Sahibi Ülke Anlaşması" imzalanmış, 1 Nisan 2022 tarihli 31796 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile de bu anlaşma onaylanmıştır.
Enstitü, başkanın ve üye devletlerin talep ve önerileriyle şekillenen ve Mütevelli Heyeti'nin onayı ile kabul edilen 2+1 yıllık bir çalışma programı çerçevesinde faaliyetlerini yürütür. Çalışma programı, altı tema altında gruplanmış çok sayıda araştırma, toplantı, yayın ve eğitim faaliyetini içerir. Bu temalar yüksek öğretimin uluslararasılaşması, eğitimde ortak miras, dil öğretimi ve öğrenimi, eğitim teknolojileri ve eğitimin geleceği/dijitalleşmesi, eğitim aracılığıyla kalkınma ve genç akademisyenlerin, öğretmenlerin ve öğrencilerin akademik niteliklerinin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir.
Enstitünün çalışmaları şu hedefleri gözetir: Eğitim kurumlarının modern eğitim prensiplerine dayanarak eğitim vermesine yardımcı olmak ve bu alandaki araştırma faaliyetlerini desteklemek; ülkelerin eğitim öğretim deneyimleri üzerinde araştırmalar düzenleyerek bölgenin insanlarını birbirine bağlayan ortak değerleri aydınlatmak ve güçlendirmek; bölgede yaşayan insanlar arasında iletişimi güçlendirmek için dil öğrenimini teşvik etmek; eğitimin her seviyesinde (anaokulundan yüksek öğrenime kadar) bölgedeki eğitim kurumlarının iş birliği yapmasına yardımcı olmak; akademisyenlerin, öğretmenlerin ve öğrencilerin değişim programlarına katılımını teşvik etmek; öğretmenlere hizmet içi eğitim vermek; eğitim ile alakalı hususlar için toplantılar organize etmek; eğitim alanındaki son gelişmeleri takip etmek ve üye devletlere bu yeni gelişmelerin uygulanması için rehberlik etmek; üye devletlerin tarihi, edebiyatı ve coğrafyası hakkında eğitimlerin verilmesi için iş birlikleri yapmak eğitimin halihazırdaki sorunlarına çözüm bulma yolunda kamu farkındalığı yaratmak; bölgedeki kişilere verilmesi planlanan eğitim öğretim programları, konferans, seminer ve kurultay vb. etkinliklerin tanıtımını yapmak; akademisyenler, öğrenciler, öğretmenler ve eğitim alanında çalışan diğer ilgili kişilere burs imkânları sağlamak ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı bölgesinde eğitim öğretim alanında öncü bilim insanlarına ödüller vermektir.