Elazığ geven balı, Elazığ il sınırları içinde yetişen geven (Astragalus spp.) ve bölgeye özgü diğer çiçekli bitkilerden arılar tarafından toplanan nektarlardan üretilen, coğrafi işaretli bir çiçek balıdır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında “menşe adı” türünde tescillenmiş olan bu ürün, 21 Eylül 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından resmen kayıt altına alınmıştır. Tescil başvurusu Elazığ İli Arı Yetiştiricileri Birliği tarafından yapılmıştır.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Elazığ geven balı, süzme bal ve petekli bal olarak pazara sunulabilen, bölge florasına özgü duyusal niteliklere sahip bir arı ürünüdür. Görünüm olarak şeffaf ve sarı tonlarında değişen renklere sahiptir; kıvamlı ve akışkan yapısıyla dikkat çeker. Tatlı ve boğazı yakmayan tadı, geç kristalleşme özelliği ve kendine özgü aromasıyla ayırt edilir.

Balın temel karakteristiğini veren geven poleni, melissopalinolojik analizlerde ön plana çıkar. Üründe bulunan toplam polen içeriğinin en az %45’ini geven polenleri oluşturur. Sekonder polenler arasında maydanozgiller (Apiaceae), papatyagiller (Asteraceae), gülgiller (Rosaceae) ve kekik (Thymus spp.) türleri yer alır.

Geven bitkisi Elazığ’da genellikle yastık biçiminde kümeler oluşturarak doğal step alanlarında yayılım gösterir. Çiçeklenme dönemi rakıma bağlı olarak mayıs-haziran aylarında başlayıp ağustos ayında sona erer. Nektarı çiçeğin derin bölgesinde yer aldığından, nektar toplama faaliyetlerinde bölge iklimine uyum sağlayan Kafkas arısı (Apis mellifera caucasica) ve Anadolu arısı (Apis mellifera anatoliaca) tercih edilir.

Üretim Metodu

Elazığ geven balı, Türk Gıda Kodeksi mevzuatına uygun şekilde katkı maddesi içermeksizin üretilir. Üretim süreci sabit veya göçer arıcılık faaliyetleriyle yürütülür. Kışlık bakım ekim ayında tamamlanır; bal hasadı ise genellikle ağustos ve eylül aylarında gerçekleştirilir. Olumsuz iklim koşullarında hasat temmuz ayında da yapılabilir.

Bahar dönemi mart ayında başlar; kovan kontrolleri, temizlik ve bakım işlemleri yapılır. Arılar nektar toplamaya başladıktan sonra ilave besleme yapılmaz. Hasat edilen ballar gıda ile temasa uygun makinelerde süzülür, dinlendirme tanklarında en az üç gün bekletilir ve ince eleklerden geçirilerek son halini alır.

Ambalajlama aşamasında bal, gıda ile temasa uygun kaplara konur ve Türk Gıda Kodeksi’ne uygun biçimde etiketlenir. Ürün, doğrudan güneş ışığına maruz kalmayacak, kokusuz, temiz ve kuru ortamlarda, 25°C’yi aşmayacak şekilde muhafaza edilir.

Denetim

Elazığ geven balının üretimi ve pazarlanması, Elazığ İli Arı Yetiştiricileri Birliği koordinasyonunda, Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile birlikte oluşturulan en az üç kişilik denetim mercii tarafından kontrol edilir. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; gerektiğinde veya şikâyet üzerine ek denetimler de gerçekleştirilebilir.

Denetim sürecinde; coğrafi işaretin doğru kullanımı, üretim metoduna uygunluk, arılık yerlerinin bildirilen alanlarda olup olmadığı, hasat işlemleri ve ambalajlama koşulları gibi kriterler değerlendirilir. Gerekli görüldüğünde bal numunesi alınarak Türk Gıda Kodeksi kriterlerine göre analiz yapılır. Tüm denetim sonuçları raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulur.