Elazığ taş ekmeği tatlısı, Elazığ iline özgü, mahreç işaretiyle tescillenmiş geleneksel bir fırıncılık ve pastacılık ürünüdür. 7 Ağustos 2023 tarihinde Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tescil edilerek 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaya alınmıştır. Ürün, Elazığ mutfak kültüründe bayram, düğün ve nişan gibi özel günlerde yapılmıştır ve yöresel hafızada köklü bir geçmişe sahiptir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Tatlı, özel amaçlı buğday unu, maya, yumurta, süt ve tuzla hazırlanan akışkan hamurun sac üzerinde ince şekilde pişirilmesiyle elde edilen taş ekmeklerinin şerbetle ıslatılması, tereyağı ile yağlanması ve bazı katlarına ceviz serpilerek tepsiye dizilmesiyle hazırlanır. Fırında pişirildikten sonra soğutularak servis edilir.
Güneydoğu Anadolu bölgesinde yapılan benzer tatlılardan farklı olarak Elazığ taş ekmeği tatlısında kuyruk yağı yerine tereyağı kullanılır. Bu tercih, tatlının daha hafif bir koku ve tada sahip olmasını sağlar. Ayrıca hamurunda maya ve yumurta bulunması, ürüne özgün bir yapı kazandırır.
Taş ekmeği geleneği Elazığ’da çok eskiye dayanmakla birlikte, bu ekmekle yapılan tatlıya dair ilk yazılı kaynak 1968 yılına aittir. Ürün, Elazığ iliyle ün bağı taşıdığından tüm üretim aşamaları coğrafi sınır içinde gerçekleştirilir.
Üretim Metodu
8 kişilik Elazığ taş ekmeği tatlısı için gereken bileşenler ve üretim adımları şöyledir:
Hamur için
- 250 g özel amaçlı buğday unu
- 2 adet yumurta
- 825 ml süt
- 325 ml su
- 5 g kuru maya
- 5 g toz şeker
- 5 g tuz
Yumurta ve tuz tahta kaşıkla çırpılır, süt eklenerek karıştırılır. Maya ılık suyla eritilip karışıma katılır. Un ilavesiyle akışkan hamur elde edilir. Sac tereyağıyla yağlanır, her biri 100 g olan hamur porsiyonları iki taraflı kızartılarak taş ekmekleri hazırlanır.
Şerbet için
- 750 ml su
- 1 kg toz şeker
Şeker ve su 10 dakika kaynatılarak şerbet elde edilir.
Katlar için
- 100 g tereyağı
- 250 g dövülmüş ceviz içi
Taş ekmekler soğumuş şerbete batırılır, tereyağı sürülür. İkinci ve beşinci katlara ceviz serpilerek tepsiye dizilir ve fırınlanır. Tatlı, buzdolabında 3 güne kadar muhafaza edilebilir.
Denetim ve Koruma
Ürünün üretimi, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü uzmanlarıyla yılda en az bir kez denetlenir. Denetim; kullanılan malzemelerin uygunluğu, pişirme ve servis aşamalarının görsel ve tadım yoluyla kontrolü, ürünün yapısal özellikleri ve amblem kullanımı gibi kriterlere dayanır. Uygunsuzluklar ilgili kişi veya kuruluşa bildirilir. Tescil ettiren kurum, hukuki süreçleri yürütme yetkisine sahiptir.
