Eldivan Kirazı, Çankırı ili Eldivan ilçesinde yetiştirilen kiraz türüdür. Coğrafi işaret kapsamında mahreç işareti olarak tescil başvurusu 12 Ekim 2021 tarihinde yapılmış ve 4 Mart 2024 tarihinde tescil edilmiştir. Ürün, işlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar grubuna dahil edilmiştir. Tescil ettiren kurum Eldivan Belediyesi’dir. Eldivan Kirazı, ilçenin tarım ekonomisinde önemli bir yere sahiptir.
Çiçek Açan Eldivan Kiraz Ağacı (AA)
Ayırt Edici Özellikleri
Eldivan Kirazı, Prunus avium L. türüne ait Ziraat 0900 çeşidi ve Maxima-6 ile Maxima-14 yarı bodur kiraz anacı kullanılarak yetiştirilmektedir. Meyve kabuğu parlak koyu bordo, meyve eti krem-pembe renktedir. Meyvelerin uçları hafif basık ve kalp şeklindedir. Meyve sapı uzundur ve meyve suyu orta koyulukta ve bulanıktır. Ortalama meyve ağırlığı, suda çözünen kuru madde miktarı (%SÇKM) ve pH değerleri yüksek olup tatlılık oranı fazladır. Meyve eti/çekirdek oranı 21,50–23,00 arasında, SÇKM içeriği ise %17,40–20,20 arasında değişmektedir.
İklim ve Toprak Koşulları
Eldivan ilçesinde karasal iklim hakimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 400 mm’dir. Yıllık ortalama en düşük sıcaklık 5 °C, en yüksek sıcaklık ise 18 °C civarındadır. Bu iklim koşulları, kiraz ağaçlarının meyve verimi için gerekli olan yaklaşık 1000 saatlik soğuklama ihtiyacını karşılamaktadır.
Topraklar orta derecede kireç içerir ve nötr veya hafif alkali pH değerine sahiptir. Kalsiyum ve magnezyum içeriği yüksektir. Toprak yapısı kumlu killi tın, killi tın ve kil bünyeye sahiptir. Toprakların %57’si hafif, %29’u orta ve %14’ü ağır bünyelidir. Hafif bünyeli topraklar, kiraz ağaçlarının köklerinin derinlere inerek taban suyuna erişmesine olanak sağlamaktadır.
Üretim Metodu
Eldivan Kirazı üretiminde Ziraat 0900 çeşidi ile Maxima-6 ve Maxima-14 yarı bodur kiraz anacı kullanılmaktadır. Bahçelerde genellikle verime yönelik uç alma budaması uygulanır. Bahçe kurulumu, budama, gübreleme, sulama ve hasat işlemleri uygulanmaktadır. Hasat haziran, temmuz ve ağustos aylarında elle gerçekleştirilir. Hasat edilen ürünler kısa sürede piyasaya sunulmaktadır.
Eldivan Kirazı (AA)
Bahçe Kurulumu ve Budama
Eldivan Kirazı bahçeleri 5x5 metre dikim mesafesi ile kurulmaktadır. Ağaçlar kendi çiçek tozları ile döllenebilmektedir. Budama işlemleri genellikle verime yönelik uç alma budaması şeklinde yapılmakta olup, fazla bir budama uygulanmamaktadır.
Gübreleme ve Sulama
Eldivan Kirazı yetiştiriciliğinde yaprak gübrelemesi olarak kalsiyum gübrelemesi uygulanmaktadır. Taban gübresi olarak 20-20 veya 15-15 kompoze gübre kullanılmaktadır. Eldivan Kirazı bahçelerinde sulama, mevsim sıcaklıklarına bağlı olarak salma yöntemiyle yapılmaktadır. Sulama özellikle çiçeklenme öncesi ve meyve tutumu sonrasında uygulanmaktadır.
Hasat ve Muhafaza
Eldivan Kirazı hasadı haziran, temmuz ve ağustos aylarında elle yapılmaktadır. Hasat edilen ürünler kısa süre içinde piyasaya sunulmaktadır. Eldivan Kirazı, yapısı nedeniyle hassas bir meyve olup derim ve taşıma işlemleri sırasında özen gösterilmesi gerekmektedir. Hasat edilen ürünler kısa sürede piyasaya sunulmalıdır.
Üretim ve İşleme Aşamaları
Eldivan Kirazı üretiminde tüm aşamalar coğrafi sınır içerisinde gerçekleştirilmektedir. Üretim sürecinde çeşidin ve anaçların uygunluğu sağlanmakta, bahçe kurulumu, budama, gübreleme, sulama ve hasat işlemleri uygulanmaktadır. İşleme aşamasında kiraz, tescilde belirtilen yöntemlere uygun olarak elle toplanmakta ve muhafaza edilmektedir. Ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde “Eldivan Kirazı” ibaresi ile mahreç işareti amblemi kullanılmaktadır.
Kültürel ve Ekonomik Önemi
Eldivan Kirazı, Eldivan ilçesinin tarım ekonomisinde önemli bir ürün olarak yer almaktadır. Coğrafi sınır ile ürünün ünü arasında bağlantı bulunmaktadır. 1992 yılından itibaren Eldivan Kiraz Festivali düzenlenmektedir. Eldivan Kirazı, aynı zamanda kurusu kullanılarak “kiraz sepeti baklavası” gibi yerel ürünlerin üretiminde değerlendirilmektedir.
kiraz sepeti baklavası (AA)
Denetim
Eldivan Kirazı üretimi ve kullanımı, Eldivan Belediyesinin koordinatörlüğünde denetlenmektedir. Denetim mercii; Eldivan Belediyesi, Ziraat Odası ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden en az üç uzmandan oluşmaktadır. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta, gerekli hallerde ek denetimler uygulanmaktadır. Ürünün çeşidi, anaçları, hasat ve muhafaza koşulları ile mahreç işareti kullanımı kontrol edilmektedir. Gerekirse ayırt edici özellikler laboratuvarlarda analiz edilmektedir. Denetim raporları her yıl Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulmaktadır.
