Entegre Lojistik Destek (ELD), bir sistemin tüm yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilirliğini, görevde kalma süresini ve maliyet etkinliğini sağlamak amacıyla yürütülen planlı lojistik faaliyetlerin bütününü ifade eder. ELD, sistem mühendisliğiyle entegre biçimde çalışır ve sistemin tasarımından hurdaya ayrılmasına kadar olan tüm aşamalarda destek sağlar. İlk olarak askeri platformlarda geliştirilen bu yaklaşım, günümüzde havacılık, savunma sanayii, denizcilik, enerji ve ağır sanayi sektörlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Görsel yapay zeka ile oluşturulmuştur.
ELD’nin Tanımı ve Kapsamı
James R. Evans (1985), ELD'yi "bir sistemin görev etkinliğini artırmak, toplam yaşam döngüsü maliyetini düşürmek ve lojistik destek ihtiyaçlarını optimize etmek üzere sürdürülen analiz, planlama ve yönetim süreçleri bütünü" olarak tanımlar. Martin Christopher’a (2005) göre ise ELD, lojistik mühendisliği çerçevesinde sistemin envanter, bakım ve destek yapısının entegre şekilde tasarlandığı stratejik bir yaklaşımdır.
Türk Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), ELD’yi sistemlerin yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilirliğini sağlayan, Lojistik Destek Analizleri (LDA) ile desteklenen ve kayıt altına alınan bir mühendislik disiplini olarak tanımlar. TSSB’nin Lojistik Destek Analizleri ve Kayıtları Rehberi’ne göre ELD; tasarım sürecinden sistemin hizmet dışına çıkışına kadar geçen süreci kapsayan, planlı ve veri odaklı bir yönetim biçimidir.
Temel ELD Unsurları
ELD; bir dizi teknik ve yönetsel bileşen içerir. Bunlar, sistemin verimliliği ve sürekliliğini sağlamak amacıyla eş zamanlı yürütülür:
- Bakım Planlaması: Sistemlerin görev dışı kalma süresini azaltmak amacıyla önleyici, düzeltici ve tahmine dayalı bakım stratejilerinin belirlenmesi (Evans, 1985).
- Teknik Yayınlar: Kullanıcı el kitapları, bakım direktifleri ve teknik servis bültenleri gibi belgeler, bakım personeli ve operatörler için hayati öneme sahiptir (ASR International).
- Eğitim ve Simülasyon: Sistem kullanıcılarının ve teknisyenlerin operasyonel yeterliliğini sağlayacak eğitim altyapısının geliştirilmesi (SAHA Akademi).
- Yedek Parça ve Malzeme Yönetimi: Envanter planlama, parça tedarik zinciri ve ikmal sistemleri gibi unsurlarla desteklenen lojistik yapı.
- Test ve Destek Ekipmanları: Platformların bakım ve onarımında kullanılan özel araç, gereç ve yazılımların sistemle birlikte entegre şekilde planlanması.
- Lojistik Destek Analizleri (LDA): Sistem performansını artıracak mühendislik analizlerinin yürütülmesi.
- Yaşam Döngüsü Maliyet Yönetimi (LCC): ELD süreçleri boyunca maliyetlerin optimize edilmesi ve yönetimi (TSSB, 2023).
Havacılıkta ELD Uygulamaları
Havacılık sektörü, ELD uygulamalarının en disiplinli ve standartlaştırılmış şekilde yürütüldüğü alandır. Uçak, helikopter, İHA ve yer destek sistemleri gibi kompleks platformlar, yüksek emniyet standartları ve uzun süreli görev gereklilikleri nedeniyle kapsamlı ELD süreçleri gerektirir.
TRMOTOR (2023), havacılık sistemlerinde ELD’nin kritik bir fonksiyona sahip olduğunu ve özellikle aşağıdaki alanlarda uygulandığını belirtir:
- Arıza Öncesi Müdahale: Uçuş sırasında ortaya çıkabilecek arızaların öngörülerek bakım planlarının buna göre yapılması.
- Veri Tabanlı Karar Destek Sistemleri: Uçuş kayıtları, bakım geçmişi ve parça değişim bilgileri gibi verilerin dijital ortamda işlenmesi.
- Simülasyon Tabanlı Eğitim Sistemleri: Uçuş ekibi ve bakım personeline yönelik gerçek zamanlı senaryolarla eğitim sağlanması.
- Yapısal Sağlık İzleme Sistemleri (SHM): Uçak ve helikopter gibi sistemlerde titreşim, sıcaklık, basınç gibi parametrelerle durum izleme yapılması.
Damen, Rheinmetall ve AFRY gibi kuruluşlar; filo yönetimi, bakım planlaması ve görev optimizasyonu gibi konularda ELD yazılımları geliştirerek bu sektörde operasyonel süreklilik sağlar.
Teknik Servis Bülteni (TSB)
Teknik Servis Bülteni (TSB), bir sistemin üreticisi veya destek sağlayıcısı tarafından yayımlanan, belirli bir bakım uygulaması, arıza giderme yöntemi veya tasarımsal iyileştirme hakkında kullanıcıya teknik bilgi ve talimat sağlayan dokümandır. ELD kapsamında TSB'ler, özellikle havacılık ve askeri araç sistemlerinde vazgeçilmez teknik yayınlar arasında yer alır.
Evans (1985) ve Christopher (2005), TSB’leri bakım etkinliğinin artırılmasına yönelik stratejik bilgi kaynakları olarak tanımlar. SSB tarafından yayımlanan Lojistik Destek Analizleri ve Kayıtları Rehberi’ne göre TSB’ler, lojistik destek dokümantasyonu içinde ayrı bir kategori olarak sınıflandırılır ve sistemin yapılandırma yönetimi açısından kritik önemdedir.
TSB’ler genellikle şunları içerir:
- Arızalı bir bileşenin yenisiyle değiştirilmesine ilişkin yönergeler,
- Yeni bakım prosedürlerinin tanıtılması,
- Emniyet önlemlerinin güncellenmesi,
- Yazılım veya donanım değişikliklerinin uygulanması,
- Belirli görev koşullarına özgü teknik uyarılar.
