Erzurum Çaşır Salamurası, Erzurum iline coğrafi işaret ile tescillenmiş özgün bir geleneksel üründür. Ürün, yörede çaşır otu (Rumex acetosa veya benzeri türler) kullanılarak hazırlanır ve özellikle soğuk iklim koşullarında koruyucu yöntem olarak kullanılmak üzere salamura haline getirilir. Bu ürün, hem yerel tüketim hem de geleneksel mutfağın ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir.

Türk Patent ve Marka Kurumu

• Başvuru sahibi: Erzurum Ticaret Borsası
• Başvuru Tarihi: 15 Aralık 2021 (Dosya No: C2021/000520)
• Tescil Türü: Mahreç İşareti
• Tescil Tarihi ve No: 8 Eylül 2022 (Tescil No: 1372)  

Bu bilgiler, ürünün resmi coğrafi sınırlarının çizildiğini ve koruma altına alındığını göstermektedir.

Teknik Özellikler ve Üretim Süreci

Hammaddesi ve Bitki Tipolojisi

Çaşır otu, Erzurum çevresindeki yaylalarda yüksek rakımda yetişen, ekşi yapraklı bir bitkidir. Genellikle ilkbaharda toplanır ve doğal salamura yöntemiyle işlenir.

Hazırlık ve Salamura Yöntemi

Yapraklar önce temizlenip haşlanır ya da kaynar suyla şoklanarak hazırlanır. Ardından, geleneksel olarak tuz ve su karışımı içinde uygun sürelerde bekletilerek salamura edilir. Kullanılan tuz oranı, ürünün ambalajlamadan önce raf ömrünü artıracak şekilde belirlenir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Tescil belgesinde belirtilen coğrafi sınır, yalnızca Erzurum ili genelinde yapılacak üretimi kapsamaktadır. Üretim sürecinde, yerel içeriklerin ve geleneksel yöntemlerin korunması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu sayede organoleptik özelliklerin bölgesel yapıyla bağlarının devamı sağlanmaktadır.  

Organoleptik Özellikler ve Fonksiyonel Profil

Erzurum Çaşır Salamurası, özgün tat profiliyle dikkat çeken geleneksel bir üründür. Ürünün tat karakteristiği, hafif ekşi ve mayalanma süreçlerine bağlı olarak gelişen özgün bir fermantasyon aromasını içermektedir. Bu tat profili, özellikle yöresel tüketiciler tarafından tercih edilen, karakteristik bir lezzet olarak tanımlanmaktadır.

Renk açısından değerlendirildiğinde, Erzurum Çaşır Salamurası açık yeşil tonlardan koyu yeşil tonlara doğru değişkenlik göstermektedir. Bu renk skalası, salamura sürecinde kullanılan çaşır otu yapraklarının doğal pigment bileşiminden kaynaklanmakta olup, ürünün görsel çekiciliğini artırmaktadır.

Doku özellikleri ise ürünün hem yapısal hem de işlevsel kalitesine işaret etmektedir. Yaprakların ince ve esnek yapısı, salamura işlemi sonrası hafif yumuşamaya rağmen büyük ölçüde korunmakta; bu durum, ürünün tüketici tarafından algılanan tazelik ve bütünlüğünü olumlu yönde etkilemektedir. Salamura yöntemi, yaprakların yapısal bütünlüğünü bozmadan raf ömrünü uzatan bir tekstürel özellik kazandırmaktadır.

Tat bileşenleri bakımından, ürün hafif asidik bir karakter sergilemektedir. Bu asidik yapı, fermente edici mikroorganizmaların metabolik aktivitelerinden kaynaklanan aroma bileşenleriyle birleşerek özgün bir tat profili oluşturmaktadır. Ayrıca, salamura sırasındaki tuz oranının dengeli uygulanması, ürünün acı ve sert tatlarının baskılanmasını sağlayarak daha dengeli ve tüketilebilir bir lezzet sunmaktadır.

Bu organoleptik ve kimyasal özellikler, Erzurum Çaşır Salamurası’nın özellikle soğuk mevsimlerde enerji verici ve iştah açıcı bir garnitür olarak sofralarda yer almasını sağlamaktadır. Aynı zamanda, ürünün geleneksel mutfak kültüründeki yeri, hem tat hem de fonksiyonellik açısından önem taşımaktadır.

Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Değer

Çaşır salamurası, Erzurum’da özellikle kış aylarında sofralarda yer alan bir ürün olup, yerel halk tarafından kuşaktan kuşağa aktarılan bir hazırlık kültürünü temsil eder. Geleneksel pişirme yöntemleriyle birlikte kullanılmasının yanı sıra, bu ürün küçük ölçekli üreticiler için değerli bir ekonomik kaynak oluşturabilir.

Coğrafi işaret tescili sonrasında, Erzurum Ticaret Borsası'nın bu ürün üzerinden tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine katkıda bulunduğu gözlemlenmektedir. Bu durum, yöresel kalkınmanın desteklenmesine ve kırsal girişimciliğin teşvik edilmesine hizmet etmektedir. 

Coğrafi İşaret Sürecinin Stratejik Değeri

Erzurum ili, Türkiye’de coğrafi işaretli ürün sayısında ön sıralarda yer almakta olup, Çaşır Salamurası da bunlar arasında yer almaktadır. Mahreç işareti kapsamındaki bu tescil, ürünün özgünlüğünü ve yerelliğini garanti altına almaktadır. Erzurum’daki coğrafi tescilli ürün sayısının artması, yerel gastronomik ürünlerin sürdürülebilir tanıtımı açısından önemli bir adımdır.