Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, din sosyolojisi alanında çalışmalar yürüten Prof. Dr. Ünver Günay (1945–2022) tarafından kaleme alınmış ve Dergâh Yayınları’nın “Erzurum Kitaplığı” serisi kapsamında yayımlanmıştır. Eser, Erzurum ve çevre köylerindeki dinî yaşayışı, din sosyolojisi disiplini çerçevesinde ve alan araştırması yöntemine dayalı olarak incelemektedir. İlk baskısı Ağustos 1999’da yapılan kitap 293 sayfadır.

İçerik ve Tematik Yapı

Kitap, din ile toplum arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yapılandırılmıştır. Türk toplumundaki dinî yaşayışın, örf ve adetlerin ve dinî davranış biçimlerinin toplumsal yapıdan bağımsız ele alınamayacağı temel varsayımıyla hareket etmektedir. Eser, din sosyolojisi yaklaşımı ve alan araştırmasına dayanan yöntemiyle hazırlanmıştır.

Çalışmada, Erzurum ve çevre köylerinde gözlemlenen dinî pratikler; ibadet alışkanlıkları, dinî törenler, halk inançları, dindarlık biçimleri, dinî önderlerin toplumsal konumu, din eğitimi ve dinî grupların sosyal yaşamdaki yeri gibi başlıklar altında ele alınmaktadır. Bu konular, saha gözlemleri ve mülakatlara dayalı veriler aracılığıyla analiz edilmektedir.

Araştırmanın Kapsamı ve Katkısı

Kitap, Türkiye’de din sosyolojisi disiplini kapsamında gerçekleştirilen erken dönem alan araştırmalarından biri olarak değerlendirilmektedir. Erzurum bölgesine odaklanan çalışma, yerel bağlamda dinî hayatın sosyal yapı ile olan ilişkisini incelemektedir. Araştırma bulguları, geleneksel unsurların modernleşme süreçleri karşısındaki dönüşümünü, dinî kurumların işlevlerini ve halkın dinî algılarını sosyolojik bir çerçevede sunmaktadır.

Bu yönüyle eser, hem bölgesel hem de genel düzeyde dinî yaşamın yapısını anlamaya yönelik veri ve analizler içermektedir. Toplumsal değişim bağlamında dinin işlevi ve halk düzeyinde dinin nasıl yaşandığı konuları çalışmanın temel inceleme alanlarını oluşturmaktadır.

Yöntem ve Üslup

Çalışmada nitel araştırma yöntemleri ve alan araştırmasına dayalı veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Metin, akademik yazım kurallarına uygun biçimde kaleme alınmış olup bilimsel kavramlar açık biçimde tanımlanmakta ve kuramsal çerçeveye dayalı analizlerle desteklenmektedir. Yazarın kullandığı üslup, açıklayıcı ve sistematik bir anlatım sunmakta, reklam veya övgü dili içermemektedir. Kitap, verilerin doğrudan sunumuna ve analitik çözümlere odaklanmaktadır.

Yazarın Konumu ve Eserin Önemi

Prof. Dr. Ünver Günay, Türkiye’de din sosyolojisi alanında çalışan akademisyenlerden biridir. Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, alan araştırmasına dayalı olması ve yerel dinî yaşamı sosyolojik bir perspektifle ele alması açısından ilgili literatürde dikkate değer örneklerden biridir. Çalışma, din sosyolojisi, kültürel antropoloji, halk bilimi, ilahiyat ve yerel tarih gibi alanlarda araştırma yapan kişiler için başvurulabilecek bir kaynak olarak değerlendirilebilir. Eser, özellikle kırsal Türkiye’deki dinî yaşama dair ampirik veri arayışında olan araştırmacılar için referans niteliği taşıyabilecek bilgiler sunmaktadır.