Fener Rum Erkek Lisesi, (bugünkü adıyla Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi) İstanbul'un Fatih ilçesinde, Fener semtinde yer alan, 1454 yılında kurulan ve hâlen faaliyet gösteren en eski Rum-Ortodoks eğitim kurumudur. Yunanca adıyla Μεγάλη του Γένους Σχολή (Milletin Büyük Okulu) olarak da bilinen bu lise, Osmanlı ve modern Türkiye tarihinde önemli bir eğitim ve kültür merkezi olmuştur.

Tarihçe

Fener Rum Erkek Lisesi, İstanbul'un fethinden sonra, 1454 yılında, Patrik Gennadios Scholarios'un girişimiyle kurulmuştur. İlk müdürü, Selanikli bir bilgin olan Matthaios Kamariotis'tir. Okul, Bizans dönemindeki Patrikhane Akademisi'nin devamı niteliğindedir ve Osmanlı döneminde Rum-Ortodoks toplumunun önde gelen ailelerinin çocuklarına eğitim vermiştir. Mezunları arasında Osmanlı vezirleri, Eflak ve Boğdan prensleri ile önemli kişiler bulunmaktadır.

Okul, tarih içinde farklı isimlerle anılmıştır: "Patrikhane Akademisi", "Rum Mekteb-i Kebiri", "Kırmızı Okul" ve "Birinci Akademi" bunlar arasındadır. Cumhuriyet döneminde "Fener Rum Erkek Lisesi" adını almıştır.

^{Fener Rum Erkek Lisesi. (T.C. Fatih Kaymakamlığı)}

Mimari Özellikler

Günümüzdeki okul binası, 1881-1883 yılları arasında Rum mimar Konstantinos Dimadis tarafından inşa edilmiştir. Fransa'nın Marsilya kentinden getirilen kırmızı tuğlalarla yapılan bina, halk arasında "Kırmızı Okul" veya "Kırmızı Şato" olarak da anılmaktadır. Binanın yapımı, Rum banker Georgios Zariphis'in finansal desteğiyle gerçekleştirilmiştir.

Yapı, eklektik mimari tarzıyla dikkat çeker ve Avrupa'daki şatoları andıran görkemli bir görünüme sahiptir. Üst kısmındaki büyük kubbe, astronomi dersleri için gözlemevi olarak kullanılmakta ve içinde antik bir teleskop bulunmaktadır.

Eğitim ve Güncel Durum

Fener Rum Erkek Lisesi, günümüzde "Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi" adıyla karma eğitim vermektedir. 1989 yılında, bitişiğindeki Yuvakimion Kız Lisesi'nin öğrencilerinin kabulüyle karma eğitime geçilmiştir . Okulda, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'nın müfredatına ek olarak Yunanca dil, edebiyat ve din dersleri de verilmektedir. Öğretim kadrosu, hem Türk hem de Yunan öğretmenlerden oluşmaktadır .

Ziyaret ve Kültürel Önemi

Fener Rum Erkek Lisesi, mimarisi ve tarihiyle İstanbul'un kültürel miraslarından biridir. 2024 yılından beri, yılda yalnızca belirli günlerde, özel izinle ziyaretçilere açılmaktadır. Haliç'in her iki yakasından da görülebilen bu yapı, İstanbul'un siluetine katkıda bulunan simge yapılardan biridir.