Fergani Uzay Teknolojileri Bilişim Sanayi ve Ticaret A.Ş., Selçuk Bayraktar öncülüğünde 2022 yılında kurulan bir uzay teknolojileri şirketidir. Fergani ticari amaçla ürettiği uydular, bu uydularda kullanılan komponentler, faydalı yükler ve özgün itki teknolojilerle geliştirilen Yörünge Transfer Araçları (YTA) ile uzay endüstrisinde hizmet vermektedir.
15 Ocak 2025 tarihinde Fergani Uzay'ın ilk deneme uydusu olan FGN-d-101 uydusu uzaya fırlatıldı (Fergani Uzay)
Vizyon ve Misyon
Fergani'nin vizyonu, "Bütün insanlığın Yeni Uzay’daki ufkunu genişletmek" olarak tanımlanmıştır. Misyonu ise, geliştirdiği yenilikçi ve özgün teknolojilerle uzay taşımacılığı ve alçak Dünya yörüngesi (LEO) uydu servislerinde sürdürülebilir ve maliyet etkin çözümler üreterek dünyada lider konumda olmaktır.
Projeler
Fergani Uzay, alçak dünya yörüngesine fırlatılması planlanan takım uydularına dayalı küresel konumlandırma sistemleri ile düşük yörüngede konumlanan uyduları hedef yörüngelerine taşıyacak Yörünge Transfer Aracı’nı (YTA) geliştirmeye yönelik iki temel proje yürütmektedir.
Yakın Dünya Yörüngesi (LEO) Takım Uydu Ağı Projesi
Fergani Uzay, geliştirdiği yakın yörünge takım uydu mimarisi ile küresel kapsama alanına sahip çok bantlı haberleşme ve konumlandırma hizmetleri sunmayı hedeflemektedir. Şirket, platformların, ekipmanların ve faydalı yüklerin yörünge koşullarında işletilmesine yönelik çalışmalarını bu kapsamda sürdürmektedir.【1】
Artan uydu hizmetleri talebine yanıt olarak Fergani Uzay, düşük maliyetli ve yüksek verimli takım uydu çözümlerine odaklanmakta olup bu yaklaşım, tek bir büyük uydu yerine birden fazla küçük uydunun koordineli şekilde çalışmasına dayanmaktadır. Bu model, sistem kapasitesinin ölçeklenebilir bir biçimde yapılandırılmasına imkân tanımaktadır.
Mikro Uydu Özellikleri
Şirketin Uzayın alçak yörüngesine gönderdiği mikro takım uydunun özellikleri şunlardır:【2】
- Ağırlık: 100 kg sınıfında
- İrtifa: 500-600 km aralığında hizmet verecek
- Faydalı Yükler: Haberleşme ve coğrafi konumlandırma gibi çeşitli görevleri destekleyecek
- Haberleşme Bantları: Ku, Ka, S ve L bantlarında küresel kapsama sağlayacak
- Yer Segmenti: Takım uyduların yörünge hareketlerinin izlenmesi, yönetilmesi ve uydu haberleşmesinin gerçekleştirilmesi için gerekli yer segmenti altyapısı da Fergani tarafından kurulacaktır.
- Kullanım Alanları: Coğrafi konumlandırmanın yanı sıra, denizcilik, havacılık, Nesnelerin İnterneti (IoT), meteoroloji ve lojistik gibi sektörlerin küresel ihtiyaçlarına inovatif çözümler sunmayı hedefler.
Uluğ Bey Küresel Konumlama Sistemi
Uluğ Bey Küresel Konumlama Sistemi, Fergani Uzay şirketinin tamamen yerli mühendislik kabiliyetiyle geliştirmekte olduğu, alçak yörünge takım uydularına dayalı bir konumlama projesidir. Sistem, tamamlandığında yabancı GNSS yapılarından bağımsız olarak çalışabilen milli bir konumlama ve zamanlama ağı oluşturmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda Türkiye, Uluğ Bey Konumlama sisteminin hayata geçirilmesi ile ABD, Rusya, Çin ve Avrupa Birliği’nin ardından kendi küresel konumlama sistemini geliştiren beşinci ülke konumuna ulaşmayı amaçlamaktadır.【3】 Projenin temel hedefi, beş yıl içerisinde 100’ün üzerinde uydudan oluşan bir takım uydu konstelasyonunun oluşturulması ve sistemin hem Türkiye’de hem de dost ve ortak ülkelerde kullanılabilir hâle getirilmesidir.
FGN-100-d1
FGN-100-d1 uydusu, Fergani Uzay tarafından yürütülen Konumlandırma Takım Uydu Projesinin ilk bileşeni olup Türkiye’de özel sektör girişimi tarafından geliştirilen en büyük uydu örneğini teşkil etmektedir. Yaklaşık 102 kg kütleye sahip olan uydu, görev-kritik aviyonik sistemlerin entegrasyonu, üç yedekli uçuş bilgisayarı mimarisi, yerli yazılım altyapısı, yeşil itki teknolojisine sahip motor sistemi, yapısal analizler ve çevresel test süreçlerinin tamamında milli mühendislik yetkinliklerinin kullanıldığı bir geliştirme programının çıktısıdır.
FGN-100-d1, 14 Ocak 2025 tarihinde Türkiye saatiyle 22.09’da ABD’nin Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden Transporter-12 rideshare görevi aracılığıyla fırlatılmış ve fırlatmadan yaklaşık 62 dakika sonra hedeflenen yörüngeye ayrılmıştır. Uydu, yaklaşık 510 km irtifadaki Alçak Dünya Yörüngesi (LEO) içinde Güneş Eşzamanlı Yörünge (SSO) konfigürasyonunda konumlanmakta ve bu yörüngede saniyede yaklaşık 7.6 km hızla hareket ederek bir günde ortalama 15 yörünge dönüşü gerçekleştirmektedir. Ayrılma sonrasında alınan telemetri verileri, platformun yörünge operasyonlarına sorunsuz biçimde başladığını göstermiştir.【4】
FGN-100-d1 Uydusu özellikleri (AA) FGN-100-d1 Uydusu (Fergani Uzay)
Uydunun görev profili, düşük yörünge takım uydu mimarisinin gerektirdiği konumlandırma, telemetri-telekomut sistemi doğrulama, faydalı yük iletişim kabiliyetlerinin test edilmesi ve yörünge-içi operasyonel istikrarın değerlendirilmesi üzerine kuruludur. Bu işlevler, FGN-100-d1’i yalnızca bir teknoloji gösterim aracı olmaktan çıkararak, gelecekte planlanan sistem mimarisinin temelini oluşturan yapısal bir unsur hâline getirmektedir. Söz konusu mimari, Uluğ Bey Küresel Konumlama Sistemi adıyla tanımlanan ve önümüzdeki beş yıl içinde 100 uyduluk bir konstelasyon seviyesine ulaşması öngörülen bir altyapının tasarlanmasını içermektedir. Bu sistemin amacı, Türkiye’nin ve dost/kardeş coğrafyaların yüksek doğruluklu, bağımsız bir konumlama ve zamanlama altyapısına erişimini temin etmektir.
FGN-100-d2
FGN-100-d2 uydusu, Fergani Uzay’ın Konumlandırma Takım Uydu Projesi kapsamında yürüttüğü düşük yörünge konstelasyonu tasarımının ikinci basamağını oluşturmaktadır. FGN-100-d2, 104 kg kütlesi, milli aviyonik altyapısı, üç yedekli uçuş bilgisayarı mimarisini tamamlayan donanım-yazılım entegrasyonu ve yeşil itki teknolojisine sahip motor sistemine sahiptir.
FGN-100-d2, 2 Kasım 2025 tarihinde Türkiye saatiyle 08.09’da Cape Canaveral SLC-40 fırlatma tesisinden Bandwagon-4 görevi kapsamında yörüngeye taşınmış ve fırlatmadan 74 dakika sonra hedefine ulaşarak Alçak Dünya Yörüngesi’nde (LEO) operasyonel konfigürasyonuna geçmiştir. Yaklaşık 510 km irtifada konumlanan platform, saniyede 7.6 km hızla hareket ederek bir günde yaklaşık 15 yörünge dönüşü gerçekleştirmekte ve bu sayede konstelasyonun gerektirdiği yüksek yenileme oranlı veri aktarımı ve konumlama doğrulama süreçleri için gerekli zamanlama parametrelerini karşılamaktadır. Ayrılma sonrasında alınan telemetri verileri, uydunun uçuş bilgisayarı, güç dağıtım birimi, haberleşme alt sistemi ve tutum kontrol bileşenlerinin nominal çalışma rejimine geçtiğini göstermekte; böylece FGN-100-d2'nin yörünge içi istikrarı ve operasyonel hazırlığı doğrulanmaktadır.
FGN-100-d2 (Fergani Uzay)
Yörünge Transfer Aracı Projesi
Fergani, yörünge değiştirme kapasitesini en üst düzeye çıkarmak için yenilikçi ve maliyet etkin çözüm sağlamak amacıyla yerli hibrit roket itki teknolojisiyle Yörünge Transfer Aracı (YTA) geliştirmektedir.
Önemi ve İşlevi
Geleneksel fırlatma sistemleri, tonlarca yükü önceden belirlenmiş yörüngelere taşır. Ancak, uydu işletmecilerinin hedef yörüngeleri ile bu fırlatma planları her zaman örtüşmez. Bu durumda, işletmeciler ya uygun bir fırlatma planını beklemek zorunda kalır ya da yüksek maliyetlerle özel bir fırlatma düzenler. Her iki senaryo da zaman kaybı ve maliyet artışına neden olur.
Fergani'nin YTA çözümü, bu sorunu ortadan kaldırarak uydu işletmecilerine esneklik sunar. İşletmeciler, planladıkları tarihe uygun herhangi bir fırlatma programına ikincil yük olarak katılabilir ve uzaya ulaştıktan sonra YTA sayesinde hedef yörüngelerine ulaşabilirler.
Teknolojik Özellikler
Fergani, YTA'nın yörünge değiştirme kapasitesini en üst düzeye çıkarmak amacıyla yerli hibrit roket itki teknolojisi kullanmaktadır. Bu yenilikçi ve maliyet etkin çözüm, uzay içi hareket kabiliyetini artırarak uyduların operasyonel verimliliğini yükseltir.
- Zaman ve Maliyet Tasarrufu: YTA, uydu işletmecilerinin hedef yörüngelerine daha hızlı ve ekonomik bir şekilde ulaşmasını sağlar.
- Operasyonel Esneklik: Farklı fırlatma programlarına uyum sağlama yeteneği, operasyonel planlamada esneklik sunar.
- Artan Verimlilik: Uzay içi hareket kabiliyeti sayesinde uyduların ticari ömrü boyunca ihtiyaç duyacağı tüm manevralarda etkin rol oynar.
FGN-TUG-S01 Yörünge Transfer Aracı
28 Kasım 2025’te Fergani Uzay Teknolojileri tarafından tamamen milli imkânlarla geliştirilen Türkiye’nin ilk Yörünge Transfer Aracı FGN-TUG-S01, ABD Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden SpaceX Falcon 9 Transporter-15 roketiyle başarılı şekilde fırlatılmıştır. Araç, fırlatmadan yaklaşık 81 dakika sonra roketten ayrılarak ilk telemetri verilerini iletmiş ve uzaydaki görevine başlamıştır.【5】
FGN-TUG-S01 (Fergani Uzay)
FGN-TUG-S01, yörüngede ateşlenecek dünyanın ilk hibrit roket motoruna sahip olup, görev yörüngesine yerleşmesinin ardından planlanan hibrit motor ateşlemesini gerçekleştirecektir. Bu sistem, uyduların farklı yörüngelere taşınmasını ve görev ömürlerinin uzatılmasını sağlayacaktır.
Araç; uçuş bilgisayarı, aviyonik, güç dağıtım ve termal kontrol sistemleri dahil olmak üzere kritik bileşenleri Fergani mühendisleri tarafından yerli olarak tasarlanmış bir platformdur. Yaklaşık 500 km irtifadan başlayan görev, Fergani’nin uydularını 1000 km üzerindeki farklı görev yörüngelerine taşıyacak bir altyapı sunmaktadır.
Fırlatma, Fergani Uzay CEO’su Selçuk Bayraktar ve ekip tarafından kontrol merkezinden takip edilmiş; Bayraktar, milli YTA’nın Türkiye’nin “uzaydaki hareket kabiliyetini başlatacak” bir adım olduğunu ifade etmiştir.
Türkiye'nin İlk Hibrit Motorlu Yörünge Transfer Aracı: FGN-TUG-S01 (Fergani Uzay)
