Filyos Kalesi, Zonguldak ili Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinin kuzey ucunda, Karadeniz’e hâkim yüksek bir burun üzerinde konumlanmıştır. Kale, Filyos (antik adıyla Billaos veya Tieion) Nehri’nin denize döküldüğü noktada, stratejik bir gözetleme ve savunma noktası oluşturacak şekilde inşa edilmiştir. Günümüzde kale, Filyos belde merkezine yürüme mesafesindedir ve hem tarihî hem de görsel değeriyle dikkat çekmektedir.
Tarihsel Arka Plan ve Dönemsel Kullanım
Filyos Kalesi, antik Tieion (veya Teion) kent yerleşiminin bir parçası olarak Roma döneminden itibaren inşa edilmiş ve kullanılmış bir yapıdır. Kale, Bizans ve Ceneviz dönemlerinde de çeşitli onarımlarla ayakta tutulmuş, deniz ticareti ve kıyı savunması açısından önemli bir konumda yer almıştır. Orta Çağ boyunca kıyı güvenliği amacıyla kullanılan yapının günümüze ulaşan kalıntıları bu çok dönemli kullanımın izlerini taşımaktadır.
Mimari Yapı ve Malzeme Özellikleri
Kale, iri kesme taşlarla örülmüş sur duvarları ve burç kalıntıları ile dikkat çeker. Yapının inşasında kullanılan malzemeler, hem Roma döneminin hem de sonrasındaki onarımların izlerini taşımaktadır. Kale burçlarının günümüzde kısmen ayakta kalmış olması, yapının dayanıklılığı kadar yeniden kullanım geçmişine de işaret etmektedir. Kalenin doğu bölümünde antik dönemden kalma sütun parçaları, yazıtlı bloklar ve mezar elemanları yer almaktadır.
Filyos Kalesi (Kültürportalı)
Arkeolojik Durum ve Koruma Statüsü
Filyos Kalesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen projeler kapsamında 2003 yılında önemli bir restorasyona tabi tutulmuştur. Aynı zamanda Tios Antik Kenti ile birlikte birinci ve ikinci derece arkeolojik sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Bu statü, kalenin sadece fiziksel değil, arkeolojik bağlamda da belgelenmiş bir tarihî eser olduğunu göstermektedir. Kale, kazı alanlarıyla birlikte bilimsel araştırmaların ve kamuya açık kültürel programların bir parçasıdır.
Güncel Durum ve Resmî Denetimler
Çaycuma Kaymakamlığı tarafından yapılan son saha ziyaretlerinde, Filyos Kalesi’nin koruma durumu yerinde değerlendirilmiştir. 2020’li yıllarda Kaymakam Adem Kaya tarafından yapılan incelemelerde, kalenin turizm potansiyeli, arkeolojik kazı süreçleri ve restorasyon uygulamaları ele alınmıştır. Bu ziyaretler, kale alanının hem tarihî miras hem de sürdürülebilir turizm açısından izlenmekte ve değerlendirildiğini göstermektedir.
Ulaşım ve Ziyaret Olanakları
Filyos Kalesi’ne ulaşım, Çaycuma ilçe merkezinden özel araç veya minibüslerle kolaylıkla sağlanabilmektedir. Kale, Filyos belde merkezinden yürüyerek yaklaşık 15–20 dakikalık mesafededir. Konumu itibarıyla deniz ve nehir manzarasına hâkim olan kale, ziyaretçilere hem tarihî hem de doğal bir deneyim sunmaktadır. Kaleye girişte herhangi bir ücretlendirme uygulanmamakta, alan yılın büyük bölümü boyunca açık tutulmaktadır.
