Kurtuluş Camii, Gaziantep’in Şahinbey ilçesi Tepebaşı Mahallesi’nde bulunan tarihî bir yapıdır. 1873-1892 yılları arasında Valide Meryem Kilisesi olarak inşa edilmiştir. Kilise olarak kullanıldığı dönemde, yapının bir dönem hapishane işlevi de gördüğü bilinmektedir. 1984 yılında restorasyona alınan yapı, 1988 yılında camiye dönüştürülmüştür. Son olarak, Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından beş yıl süren kapsamlı bir restorasyon çalışması yürütülmüş ve 2017 yılında yeniden ibadete açılmıştır.
Kurtuluş Camii (Türkiye Kültür Portalı)
Mimari Özellikler
Cami, yaklaşık 1100 metrekarelik bir alan üzerinde kuruludur ve yerden yüksekliği 30 metreye ulaşmaktadır. Yapı, dikdörtgen planlıdır ve yüksek, yuvarlak kasnaklı bir kubbeye sahiptir. Dış cephede yöresel siyah ve beyaz kesme taşlar kullanılmıştır. Pencereler üç sıra halinde dizilmiş olup, alt ve orta sıralarda sivri kemerli, üst sırada ise yuvarlak kemerli pencereler yer almaktadır. Yapının üzeri kırma çatı ile örtülüdür.
Kilise Çanı ve Minareler
Orijinal kiliseye ait kilise çanı, Brezilya’da yaptırılmış ve ağırlığı yaklaşık bir tondur. Bu çan, günümüzde Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde korunmaktadır. Kilisenin çan kulesinin yarısı yıkılarak camiye dönüşüm sırasında tek şerefeli, kare kaide üzerine oturan yuvarlak gövdeli bir minareye dönüştürülmüştür. Ayrıca 1985 yılında yapıya ikinci bir minare daha eklenmiştir.
Giriş Kapıları ve Alt Yapı
Kurtuluş Camii'nin toplamda beş kapısı bulunmaktadır. Bu kapılardan ikisi kuzeye, ikisi güneye, ana kapısı ise batıya açılmaktadır. Caminin alt kısmında günümüzde de faal olan 12 dükkân yer almaktadır.
Kültürel ve Sosyal Önemi
Kurtuluş Camii, Gaziantep’in hem tarihi dokusunu hem de toplumsal yaşamını yansıtan önemli bir yapıdır. Cami, sadece ibadet yeri olmanın ötesinde, bulunduğu bölgedeki sosyal hayatın merkezlerinden biridir. Altındaki dükkânlar ve çevresindeki mahalle ile etkileşim halinde olan cami, Gaziantep’in kültürel mirasının korunmasında ve yaşatılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Restorasyon ve Yeniden Açılış
Yapının restorasyonu, Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından beş yıl süren bir çalışma ile tamamlanmıştır. 17 Haziran 2017 tarihinde düzenlenen törenle cami tekrar ibadete açılmıştır. Açılış törenine Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, Gaziantep Valisi Ali Yerlikaya, Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin ve çok sayıda protokol üyesi ile mahalle sakinleri katılmıştır. Açılışta yapılan konuşmalarda tarihi eserlere sahip çıkmanın önemi vurgulanmıştır.
