Köken

“Geçerli” kelimesi, Türkiye Türkçesi “geçer” fiil köküne -li sıfat eki getirilerek türetilmiştir. “Geçer” kelimesi burada “yürürlükte olan, geçme yetisi bulunan” anlamındadır. Yapım eki olan -li, fiile sıfat anlamı kazandırarak “geçerli” biçimini oluşturmuştur. Bu yapı, “geçme gücü olan, hükmü yürüyen” anlamında hem hukuki hem de mecazî bağlamlarda kullanılagelmiştir.

Kullanım Alanları

Mecaz Anlam Kullanımları:

• Beğenilen, tutulan, rağbet gören kişi veya düşünce:  “Geçerli biri” ya da “geçerli fikir” ifadesiyle, toplumda veya belirli bir çevrede saygı gören, kabul edilen kişi ya da düşünceler kast edilir.

Açıklama: Burada “geçerlilik”, yalnızca hukukî değil, sosyal kabul ve prestij anlamına gelir.

• İşe yarar, makbul olan: “Geçerli sebep”, “geçerli bahane”, “geçerli çözüm” gibi kalıplarla, bir durumu meşrulaştıran ya da mantıklı kılan nedenler anlatılır.

Açıklama: Anlam, hukuki değil, ikna edici, makul oluş üzerine kuruludur.

Yan Anlam Kullanımları:

Yürürlükte olan ama henüz uygulanmayan kural veya belge: Bir şeyin “geçerli” olması, bazen potansiyel olarak etkili ama henüz kullanılmamış olma anlamı da taşır.

Açıklama: Örneğin “Geçerli vizeniz var ama henüz yurda giriş yapmadınız” ifadesinde bu anlam kullanılır.

Sözünün etkisi olan kişi: “Onun bu evde sözü geçerli” ifadesiyle, bireyin otorite sahibi olduğu anlatılır.

Açıklama: “Geçerli” burada, sosyal güç ve etki anlamında kullanılmıştır.