Gümüşhane Kömesi; dut şırası, süt, bal, un ve şekerle hazırlanan özel karışıma batırılmış cevizlerin ipliklere dizilip kurutulmasıyla elde edilen, tatlı ve enerji verici geleneksel bir üründür. Görünüm olarak cevizli sucuğa benzese de içerik ve üretim süreci bakımından ondan ayrılır. Gümüşhane yöresine özgü iklim, bitki örtüsü ve üretim geleneğiyle şekillenen köme, hem besleyici hem de kültürel anlam taşıyan bir üründür.

^{Gümüşhane Kömesi (AA)}

Köken

Gümüşhane kömesinin geçmişi Osmanlı dönemine kadar uzanır. Arşiv kayıtlarına göre, Gümüşhane'de üretilen pestil ve kömelerin saraya kadar gönderildiği bilinmektedir. Başlangıçta evlerde çerezlik olarak yapılan bu ürünler zamanla ticari değere kavuşmuş, yörede önemli bir ekonomik faaliyet alanı hâline gelmiştir

Üretim Süreci ve Özellikler

Kömenin yapımında ceviz, bal, süt, şeker, un ve kuru dut kullanılır. İplere dizilen cevizler öncelikle kaynatılarak şıra hâline getirilen dutla hazırlanan karışıma batırılır. Bu karışıma ayrıca bal, süt ve un eklenerek belirli kıvama getirilir. Cevizler bu karışıma en az üç kez batırılıp her seferinde kurutularak katmanlı bir yapı oluşturulur. Gümüşhane kömesi; %15 rutubet, en az %5,5 protein ve %38 toplam şeker içeriği gibi besin değerleriyle enerji kaynağı olarak da öne çıkar.

Coğrafi İşaret

Gümüşhane Kömesi, 11 Nisan 2004 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "mahreç işareti" olarak tescillenmiştir. Tescil No: 62 olan bu ürün; Gümüşhane il merkezi ve Kelkit, Köse, Şiran, Torul, Kürtün ilçelerini kapsayan coğrafi sınır içinde üretilmektedir. Tescil, ürünün yerel özelliklerini korumayı ve tanıtımını desteklemeyi amaçlamaktadır.

Ekonomik ve Kültürel Önemi

Bugün Gümüşhane’de yaklaşık 30 işletme yılda 5 bin ton pestil ve köme üretimi gerçekleştirmektedir. Türkiye pazarındaki pestil-kömenin %90’ı bu bölgeden karşılanmaktadır. Ürün, 250-300 kişiye mevsimsel olarak istihdam sağlamaktadır. Yüksek rakımda ve kaliteli güneş ışığı altında yetişen dut ağaçları sayesinde kömenin lezzeti ve raf ömrü artmaktadır. Ayrıca, “Gümüşhane Pestili ile Dünyaya Açılıyor” projesiyle birlikte ABD, Katar, Moldova gibi ülkelere ihracat hedeflenmektedir.