Gürsu Deveci Armudu, Pyrus communis türüne ait, Türkiye’nin kuzeybatısında yer alan Bursa ilinin Gürsu ilçesine özgü bir armut çeşididir. Bu ürün, 10 Eylül 2019 tarihinde “menşe adı” ile tescillenmiş ve coğrafi işaret koruması altına alınmıştır. Tescil işlemi Gürsu Ziraat Odası tarafından gerçekleştirilmiştir. Deveci armudu ilk olarak Manisa’nın Salihli ilçesinde yetiştirilmeye başlanmış olsa da, Gürsu’da yetiştirilen varyetesi bölgenin özel toprak ve iklim koşulları sayesinde kendine özgü nitelikler kazanmıştır.
Gürsu Deveci Armudu (Türk Tarım ve Orman Dergisi)
Ayırt Edici Özellikleri
Gürsu Deveci Armudu, hem fiziksel hem de biyokimyasal özellikleri bakımından ayırt edici nitelikler taşır. Meyvenin yüzeyi hafif girintili çıkıntılı, basık formda olup alt kısmı geniştir. Kabuk rengi sarımtırak zemin üzerine, güneş gören kısımlarda hafif pembemsi tonlar barındırır. Dış kabuk ince yapılıdır; meyve eti beyaz, parlak ve gevrektir. Bol sulu, şekerli ve düşük asitli yapısıyla, olgunlaştığında fazla yumuşamaz. Ortalama meyve ağırlığı 355–397 gram arasında değişmektedir.
Biyokimyasal olarak, yüksek düzeyde suda çözünür kuru madde içerir (%14,091–%14,981). Ayrıca toplam fenolik bileşik içeriği (1,068–1,173 mg/100 g) sayesinde yavaş olgunlaşır ve kendine has bir aroma profiline sahiptir. İçeriğinde tespit edilen 25 farklı aroma bileşiğinin çoğunluğunu esterler oluşturur; bunlar arasında özellikle hekzil asetat (%26,5 oranıyla) öne çıkar.
Yetiştirme Koşulları
Gürsu Deveci Armudu, Bursa Ovası’nın zengin alüvyal topraklarında yetiştirilir. Bu topraklar derin, geçirgen, sıcak ve organik madde açısından zengindir. Bölgenin hâkim ılıman ikliminde yıllık ortalama sıcaklık 14,4°C, yıllık yağış miktarı ise yaklaşık 711 mm’dir. Ağaçların kış dinlenme döneminde, 0–7,2°C arasında toplam 1.000–1.500 saatlik soğuklama süresine ihtiyaç duyulmaktadır. Orta kuvvette gelişen ağaçlar yayvan taç yapısına sahiptir ve bu çeşit kışlık olarak sınıflandırılır. Olgunlaşma dönemi, ekim ayının ikinci ve üçüncü haftasına denk gelir.
Büyüme ve Hasat Süreci
Ağaçlar, nisan ayının ikinci ve üçüncü haftalarında çiçek açar. Meyve gelişimi nisanın son haftasında başlar ve ekim ayının başına kadar devam eder. Hasat zamanı, eylül sonu ile ekim ayının ilk yarısı arasında gerçekleştirilir. Hasat olgunluğu; meyve kabuğunun rengi, çekirdek siyahlığı ve et sertliği göz önünde bulundurularak belirlenir. Hasat işlemi elle yapılır ve meyveler 10–15 kg’lık kovalarda toplanarak kasalara yerleştirilir.
Gürsu Deveci Armudu Hasatı (Anadolu Ajansı)
Depolama ve Pazarlama
Gürsu Deveci Armudu, uzun raf ömrü ve dayanıklılığı sayesinde pazarlama açısından avantajlıdır. İri meyveler için ideal depolama sıcaklığı 2°C, küçük meyveler için ise 4°C’dir. Depolama sırasında nem oranı %80–90 aralığında tutulur. Soğuk hava depolarında 8 aya kadar muhafaza edilebilir.
Kalite sınıflandırması şu şekildedir:
- Ekstra Sınıf: Tipik özellikleri tam olarak taşıyan, dış görünüşü parlak, kusursuz meyveler.
- 1. Sınıf: Hafif yüzeysel kusurlar kabul edilebilir düzeydedir.
- 2. Sınıf: Daha belirgin şekil bozuklukları veya lekeler gösterebilir.
Denetim ve Koruma
Gürsu Deveci Armudu'nun üretim ve pazarlama süreçleri; Gürsu Ziraat Odası, Bursa Uludağ Üniversitesi ve İl Tarım Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan denetim komisyonu tarafından yılda iki kez kontrol edilmektedir. Tüm üretim, depolama ve dağıtım aşamaları düzenli şekilde izlenmekte ve denetlenmektedir.
Gürsu’nun Coğrafi İşaretli Değeri
Gürsu ilçesi, Deveci armudu üretiminde Türkiye’nin önde gelen merkezlerinden biridir. Bölgenin toprak yapısı, gece-gündüz sıcaklık farkları ve yerel tarımsal bilgi birikimi, ürünün yüksek kalitede yetişmesini sağlamaktadır. Geleneksel üretim yöntemlerinin modern tarım teknikleriyle birleştirilmesi, armudun hem yurt içinde hem de ihracatta tercih edilmesine olanak tanımıştır.
Zengin lif içeriği ile sindirim sistemini destekleyen Gürsu Deveci Armudu, bağışıklık sistemini güçlendiren vitamin ve mineraller açısından da zengindir. Doğal şeker içeriği sayesinde sağlıklı beslenmeye uygun bir meyve olup, diyet programlarında da yaygın olarak yer bulmaktadır. Taze tüketimin yanı sıra reçel, tatlı ve kurutulmuş meyve formunda da değerlendirilmektedir.
Gürsu Deveci Armudu (Türk Tarım ve Orman Dergisi)
Gürsu Deveci Armudu, bölgesel koşullara uyum sağlamış yapısı ile yüksek kalitede bir tarım ürünü olarak öne çıkmaktadır. Coğrafi işaret koruması sayesinde hem yerel ekonomiye katkı sağlamakta hem de kültürel bir tarım mirasının korunmasına hizmet etmektedir. Lezzeti, dayanıklılığı ve aromatik yapısıyla Türkiye’nin seçkin meyvelerinden biri hâline gelmiştir.
