Hakkari Lalaped Tatlısı, Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tescillenmiş, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 13 Haziran 2024 tarihinden itibaren koruma altına alınmış mahreç işaretine sahip geleneksel bir tatlıdır. Başvurusu 18 Temmuz 2022’de yapılmış, tescil numarası ise 1601 olarak kayda geçmiştir. Ürün sınıflandırması, “Fırıncılık ürünleri, pastacılık ürünleri, hamur işleri ve tatlılar” şeklindedir.
Kullanım Şekli ve Belirgin Özellikleri
Hakkari Lalaped Tatlısı ibaresi ile birlikte mahreç işareti logosu, ürünün ambalajında veya doğrudan ürünün kendisi üzerinde yer almalıdır. Bu mümkün değilse, işletmede açıkça görülebilecek bir alanda bulundurulması gerekir.
Bu tatlı; yumurta, şeker, süt, sıvı yağ, ceviz, yoğurt, karbonat veya kabartma tozu, un ve isteğe göre vanilin ile hazırlanan akışkan bir hamurun, kaşıkla kızgın yağa dökülerek pişirilmesi ve ardından kısa süreliğine şerbete batırılmasıyla hazırlanır. Servis aşamasında üzerine dövülmüş ceviz serpilir.
Tatlı, derin yağda kızartılarak elde edilir ve hazırlandıktan hemen sonra tüketilmesi gereken bir üründür. Diğer bilinen tatlılardan farkı; yumurta tatlısından farklı olarak içinde ceviz bulunması, lokma tatlısından farklı olarak da içinde yoğurt ve yumurta kullanılmasıdır. Ayrıca iç yapısında çok fazla boşluk yer almaz.
Coğrafi Bağ, Malzemeler Ve Hazırlık Aşamaları
Hakkari Lalaped Tatlısı, Hakkâri mutfağında özel bir yere sahiptir ve uzun yıllardır dini bayramlarda, davetlerde ve özellikle Ramazan aylarında yapılır. Bu yönüyle bölgeyle olan ün bağı oldukça kuvvetlidir.
Tatlıda tercihen Hakkâri’de yetiştirilen ceviz kullanılır. Aşağıda 6 kişilik bir porsiyon için gerekli malzemeler ve hazırlık adımları sıralanmıştır:
- Hamur İçin
- 200 ml süt, 200 ml sıvı yağ, 50 g ceviz içi (dövülmüş), 2 adet orta boy yumurta, 85 g toz şeker, 8 g karbonat veya kabartma tozu, 40 g yoğurt, 250 g un, isteğe bağlı olarak 8 g vanilin.
- Şerbet İçin
- 500 g toz şeker, 500 ml su, yarım limon.
- Kızartmak İçin
- 500 ml ayçiçek yağı.
- Servis İçin
- 100 g dövülmüş ceviz.
Hazırlık Aşamaları
İlk olarak yumurta ve şeker birlikte çırpılır. Ardından süt, sıvı yağ, ceviz, yoğurt, kabartma tozu (veya karbonat), un ve isteğe bağlı olarak vanilin eklenerek akışkan kıvamlı bir hamur elde edilir. Bu hamur yaklaşık 10 dakika oda sıcaklığında dinlendirilir.
Şerbeti hazırlamak için şeker ve su karıştırılarak düşük ateşte kaynatılır. Kıvam aldıktan sonra ocağın altı kapatılmadan hemen önce limon eklenir ve şerbet soğumaya bırakılır.
Kızartma sırasında, sıvı yağ derin bir tencerede iyice ısıtılır. Hazırlanan hamurdan tatlı kaşığı ile parçalar alınıp yağa bırakılır. Hamurların her tarafı nar gibi kızarana kadar çevrilir. Kızaran parçalar kevgir yardımıyla çıkarılıp ılık şerbete atılır ve 5–10 saniye kadar bekletildikten sonra servis tabağına alınır. Serviste üzerlerine bolca ceviz serpilir.
Üretim Yeri, Denetim Süreci Ve Kurallar
Hakkari Lalaped Tatlısı’nın geleneksel tarifine ve hazırlanış yöntemine uygun olarak üretilmesi gerekir. Bu ürünle ilgili ün bağının Hakkâri iliyle doğrudan ilişkili olması nedeniyle üretim, işleme ve sunum süreçlerinin tamamı Hakkâri il sınırları içinde yapılmalıdır. Ayrıca, mümkünse Hakkâri yöresinde yetiştirilen ceviz tercih edilmelidir.
Denetim işlemleri Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası’nın gözetiminde gerçekleştirilir. Denetim heyeti; Ticaret ve Sanayi Odası, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden gelen uzman temsilcilerden oluşan en az üç kişilik bir ekip tarafından yürütülür.
Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır. Şikâyet olması veya ihtiyaç hâlinde ilave denetimler de gerçekleştirilebilir. Denetimlerde dikkat edilen başlıca kriterler; tarifte yer alan bileşenlerin uygunluğu, üretim adımlarının tescil edilen yönteme göre uygulanması ve coğrafi işaret amblemi ile “Hakkari Lalaped Tatlısı” ifadesinin doğru şekilde kullanılmasıdır.
