199’da (815) Basra’da doğdu. Hammâd b. Zeyd b. Dirhem’in (ö. 179/795) soyundan olup Irak’ta Mâlikî mezhebinin yayılmasında önemli hizmeti geçen tanınmış bir aileye mensuptur. Ebü’l-Abbas İbnü’l-Muazzel’den fıkıh tahsil etti. Eserlerinden en çok faydalandığı âlim Ya‘kūb b. Şeybe’dir. Hadis ilminde sika kabul edilen Hammâd’ın bu sahadaki hocaları arasında Müslim b. İbrâhim el-Ferâhîdî, Ka‘nebî, İsmâil b. Ebû Üveys, Ebû Mus‘ab ez-Zührî ve Ebû Muhammed el-Hakemî sayılabilir. Oğlu İbrâhim, Kādî Hüseyin b. İsmâil el-Mehâmilî, Ebû Bekir Muhammed b. Ca‘fer el-Harâitî gibi muhaddisler onun talebeleri arasında yer alır.
Abbâsî halifeleri yanında müstesna bir yeri olan Hammâd, Halife Mühtedî-Billâh döneminde (869-870) Bağdat kadılığı yaptı. Ekseriya fukaha ile birlikte Halife Mühtedî-Billâh’ın huzurunda bulunurdu. Ancak Mütevekkil-Alellah’ın Mekke’deki oğlu Ebû Ahmed el-Muvaffak ile olan yazışması sebebiyle halife onu kırbaçlattırdı ve bir katır üzerinde Sâmerrâ’da dolaştırıp teşhir ettikten sonra Ahvaz’a sürgüne gönderdi (255/869). Hammâd 3 Receb 267 (7 Şubat 881) tarihinde Sûs’ta vefat etti.
Hammâd’ın günümüze ulaşan ve tek yazma nüshası Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye’de bulunan (Mecmua, nr. 54, vr. 62-100) Teriketü’n-nebî adlı eseri Ekrem Ziyâ el-Ömerî tarafından yayımlanmıştır (Beyrut 1404/1984). Eserde Hz. Peygamber’in yiyecek ve içecekleri, sahip olduğu hayvanlar, silâhları, elbisesi, ev eşyası ve hizmetçileri hakkında bilgi verilmektedir. Hammâd’ın ayrıca el-Mühâdene ve Kitâbü’r-Red ʿale’ş-Şâfiʿî adlı iki önemli kitaptan başka diğer bazı eserler de yazdığı kaynaklarda zikredilmektedir.