Haritacılık Müzesi, Millî Savunma Bakanlığına bağlı Harita Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren, ikinci sınıf askerî müze statüsünde bir kurumdur. Türkiye'nin Ankara ilinin Cebeci semtinde, Harita Genel Müdürlüğünün Merkez Kışlası içerisinde yer almaktadır. Müze, Türkiye'de haritacılık tarihine ilişkin belge, harita, ölçüm aleti ve sanat eserlerini barındıran ve türünün tek örneği olan bir uzmanlık müzesidir.
Haritacalık Müzesi (Anadolu Ajansı)
Kuruluş ve Gelişim Süreci
Müzenin ilk teşebbüsü 1928 yılında Albay Abdurrahman Aygün tarafından "Alet Müzesi" adıyla gerçekleştirilmişse de bu girişim çeşitli sebeplerle sürdürülememiştir. Müze, ikinci kez 2 Mayıs 1971 tarihinde Harita Teknik Yüksek Okulu bünyesinde, dönemin Harita Genel Müdürü Korgeneral Şükrü Olcay’ın girişimiyle yeniden açılmıştır. Başlangıçta kabartma haritalar ile çeşitli haritacılık alet ve malzemelerini içeren bir koleksiyonla faaliyet göstermiştir.
Müze, 1978 yılında resim galerisi bölümünün eklenmesiyle genişletilmiş; 1987 yılında yeni alet ve malzemelerle zenginleştirilmiş; 2 Mayıs 1990 tarihinde Harita Genel Müdürlüğü binasının alt katında yeniden düzenlenerek ziyarete açılmıştır. 1990-1994 yılları arasında arşivlerden ve çeşitli kurumlardan sağlanan yeni materyallerle koleksiyon genişletilmiş, 1994 yılında müze, bugün hâlen bulunduğu müstakil binaya taşınmıştır. 2003 yılında ise, Harita Genel Müdürlüğünün kurucusu kabul edilen Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer adına müze girişinde özel bir bölüm oluşturulmuştur.
Müze Koleksiyonları ve Bölümleri
Haritacılık Müzesi, toplam beş ana bölümden oluşmakta ve yaklaşık 670 adet harita, alet, belge ve sanat eserini içermektedir.
Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer Bölümü
Bu bölümde, modern Türk haritacılığının öncüsü olarak kabul edilen Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer’e ait kişisel eşyalar sergilenmektedir. Koleksiyon, askerî okul diplomaları, koltuğu, masası, kullandığı ölçüm aletleri, aile albümü, Fransa’dan aldığı Şövalye Nişanının beratı ile Atatürk ve Fevzi Çakmak’ın telgraflarını içermektedir.
Haritacalık Müzesi (Anadolu Ajansı)
Tarihî Kabartma Haritalar Bölümü
1880-1895 yılları arasında Harp Okulu’nun harita sınıfı öğretmen ve öğrencileri tarafından el emeğiyle hazırlanan kabartma haritalar bu bölümde yer almaktadır. Deniz kumu, reçine ve ahşap gibi malzemelerle üretilen bu haritalar, Osmanlı coğrafyasının çeşitli bölgelerini göstermekte ve dünya haritacılık tarihinde erken örnekler arasında kabul edilmektedir.
Tarihî Kâğıt Haritalar Bölümü
Bu bölümde, 19. yüzyıldan itibaren farklı ölçek ve amaçlarla üretilmiş haritalar sergilenmektedir. 1896 tarihli, 1/10.000 ölçekli Eskişehir Haritası, modern Türk haritacılığının ilk örneği olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca 1921 yılında Kurtuluş Savaşı sırasında 20 gün içerisinde hazırlanan 1/100.000 ölçekli Sakarya Haritası da bu koleksiyonun önemli parçaları arasındadır. Osmanlı Devleti’nin genel haritası ve 1924 tarihli Ankara şehir planı da burada yer almaktadır.
Haritacalık Müzesi (Anadolu Ajansı)
Aletler Bölümü
Haritacılıkla ilgili jeodezik, fotogrametrik ve kartografik ölçüm aletlerinin sergilendiği bu bölümde,1885 yılından günümüze kadar kullanılan çok sayıda cihaz yer almaktadır. Dikkat çeken eserler arasında, Yusuf İzzettin Efendi’ye ait 114 parçalık pergel ve sulu boya takımı ile İkinci Dünya Savaşı öncesinde Almanya’dan temin edilen ve bugün "türünün tek örneği" olarak değerlendirilen bir fotogrametri cihazı bulunmaktadır.
Resim Galerisi Bölümü
Galeride, askerî ressamların yanı sıra, 1938-1943 yılları arasında Atatürk’ün yönlendirmesiyle gerçekleştirilen “Yurt Gezileri” programı kapsamında Anadolu'da yapılmış 22 adet tablo yer almaktadır. Abidin Dino, Eşref Üren, Mahmut Cuda ve Ayetullah Sümer gibi sanatçılara ait bu eserler, dönemin toplumsal ve coğrafi koşullarına dair görsel belge niteliği taşımaktadır.
Haritacalık Müzesi (Anadolu Ajansı)
Ziyaret Koşulları
Haritacılık Müzesi, hafta içi her gün 09.30-12.00 ve 14.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır. Resmî ve dinî bayram günlerinde kapalı olan müze, bireysel ziyaretler için randevu şartı aramamakta, ancak toplu ziyaretlerde e-posta veya resmî yazı ile önceden randevu alınması gerekmektedir.
