Hasan Dağı, Aksaray-Niğde il sınırı üzerinde, Aksaray’ın yaklaşık 30 kilometre güney-güneydoğusunda yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesi’nde, Erciyes Dağı’ndan sonra gelen en yüksek ikinci sönmüş volkanik dağdır ve 3.268 metre yüksekliğe sahiptir. Kuzeybatısında Aksaray Ovası, batısında Obruk Platosu ve güneyinde Bor Ovası yer almaktadır.
İklim Özellikleri
Hasan Dağı, çevresine göre yazları serin, kışları ise oldukça soğuk bir iklime sahiptir. Yüksek miktarda yağış alır ve bu yağışların büyük bölümü kar şeklinde görülür. Dağ, yarı kurak-çok soğuk Akdeniz iklim kuşağında yer almakta olup, genel olarak sert dağ iklimi özellikleri göstermektedir.
Jeolojik Oluşumu ve Volkanik Yapısı
Hasan Dağı’nın yaklaşık 8 milyon yıl önce patladığı tahmin edilmektedir. Patlama sonucu çevresinde tüf, bazalt, andezit, obsidyen ve ponza taşı gibi volkanik kayaçlar oluşmuştur. Bu kayaçlar birçok farklı alanda kullanılmıştır.
Coğrafi Yapısı ve Turizm
Hasan Dağı, Büyük Hasan Dağı ve Küçük Hasan Dağı olmak üzere iki tepeden oluşmaktadır. Bu tepeler ve çevresindeki doğal güzellikler, Aksaray turizmine önemli katkılar sağlamaktadır. Dağ, özellikle yamaç paraşütü ile öne çıkmaktadır. Birinci yamaç paraşütü kalkış pisti, 2.000 metre rakıma sahiptir ve yaklaşık 10 yıldır ulusal ve uluslararası yarışmalara ev sahipliği yapmaktadır. İkinci yamaç paraşütü pisti, Hasan Dağı’nın eteklerinde bulunmakta olup, daha çok Aksaray halkı tarafından kullanılmaktadır. Bu pist, uluslararası yarışmalarda tercih edilmemektedir.
Hasan Dağı ve Efsaneler
Hasan Dağı’nın adıyla ilgili halk arasında anlatılan bazı rivayetler bulunmaktadır. Bunlardan en bilineni “Hasan ve Melike” efsanesidir. Rivayete göre, Hasan adında bir çoban ile Melike adında bir sultan kızı birbirlerine âşık olur. Ancak Melike’nin babası, kızının bir çobanla evlenmesine karşı çıkar. Aşkları imkânsız hale gelince, Hasan büyük bir üzüntüyle dağa çıkar ve orada yaşamaya başlar. Halk arasında, Hasan Dağı’nın adının bu hikâyeden geldiği söylenmektedir.
Bunun yanı sıra, Hasan Dağı antik dönemlerde kutsal kabul edilen bir dağdır. Çevresinde Hititler ve Roma dönemine ait yerleşim izleri bulunmuştur. Özellikle Aşıklı Höyük gibi tarihî yerleşim alanları, bölgenin tarihi önemini artırmaktadır.
Biyolojik Çeşitlilik ve Su Kaynakları
Hasan Dağı, zengin bir flora ve fauna çeşitliliğine sahiptir. Yüksek rakımlı bölgelerinde endemik bitki türleri bulunmaktadır. 2007-2009 yılları arasında Hasan Dağı’nın (Aksaray kesiminin) florasını tespit etmek amacıyla yapılan çalışmada 725 bitki türü tespit edilmiştir. Mevcut taksonlardan 98 tanesi endemik olup endemizm oranı %13.5’tir. Burada yetişen bazı bitkiler şunlardır: Hasan Dağı Geveni, Ters Lale, Kekik ve Adaçayı.
Bölgedeki önemli su kaynaklarından biri ise Helvadere Göleti’dir. Hasan Dağı’nın kuzeyinde yer alan bu gölet, berrak suyu sayesinde doğayı yansıtması ile ünlüdür ve doğa fotoğrafçıları tarafından sıkça ziyaret edilmektedir.
Festivaller ve Kültürel Etkinlikler
Hasan Dağı eteklerinde her yıl düzenli olarak çeşitli festivaller yapılmaktadır. Bu festivallere Aksaray genelinden yoğun katılım olmaktadır. Özellikle spor, kültür ve doğa temalı etkinlikler, bölge turizmine katkı sağlamaktadır.
Hasan Dağı, jeolojik oluşumu, tarihi geçmişi, turistik ve sportif faaliyetleri, biyolojik çeşitliliği ve kültürel önemiyle İç Anadolu Bölgesi’nin en dikkat çekici doğal miraslarından biridir. Kapadokya’nın oluşumuna katkıda bulunmuş, yüzyıllardır yerleşim yerlerine ev sahipliği yapmış ve günümüzde turizm açısından büyük bir potansiyele sahip olmuştur.
