Hasankeyf Kalesi, Türkiye’nin Batman ili sınırları içinde, Dicle Nehri’ne hâkim stratejik bir konumda yer alan tarihi bir savunma yapısıdır. Nehre bakan dik kayalıkların üzerine inşa edilen kale, farklı dönemlerde birçok medeniyet tarafından kullanılmış ve yapı eklemeleriyle zenginleşmiştir. Asya ile Mezopotamya arasındaki önemli ticaret yolları üzerinde bulunan Hasankeyf, tarih boyunca askeri, siyasi ve ekonomik bir merkez olarak önem taşımıştır.

^{Hasankeyf Kalesi (Kültür Portalı)}

Tarihçe

Hasankeyf Kalesi’nin tarihi, M.S. 4. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Bizans döneminde stratejik konumu nedeniyle sınır karakolu olarak kullanılan kale, Arapların bölgeye hâkim olduğu 7. yüzyıldan itibaren önemli bir yerleşim alanına dönüşmüştür. 10. yüzyılda Hamdânîler, ardından Mervânîler, Artuklular, Eyyubîler ve son olarak Osmanlılar tarafından kullanılmış ve çeşitli eklemelerle genişletilmiştir. Özellikle Artuklu ve Eyyubî dönemlerinde kale içinde saray, cami, su sarnıçları ve savunma yapıları gibi mimari unsurlar inşa edilmiştir.

^{Hasankeyf Kalesi (T.C. Batman Valiliği)}

Mimari Özellikler

Hasankeyf Kalesi, doğal kayalık zemin üzerine inşa edilmiş olup, hem doğal hem de yapay savunma unsurlarına sahiptir. Kaleye kuzeydoğudan başlayan dik bir yokuşla ulaşılmaktadır. Kale duvarlarının büyük bölümü günümüze ulaşamamıştır; ancak iç kalede yer alan yapı kalıntıları hâlen görülebilmektedir. İç kalede su sarnıçları, kaya oyma barınaklar ve çeşitli mekânlar bulunmaktadır. Eyyubîler dönemine ait iç kale sarayı, mimari açıdan dikkat çeken yapılardandır.

^{Hasankeyf Kalesi (Kültür Portalı)}

Restorasyon Çalışmaları

Hasankeyf Kalesi, 20. yüzyılın sonlarından itibaren artan arkeolojik ve koruma çalışmaları kapsamında çeşitli dönemlerde belgelenmiş ve restorasyon girişimleri planlanmıştır. Ancak en kapsamlı müdahaleler, Ilısu Barajı projesi nedeniyle yürütülen kurtarma kazıları ve belgeleme faaliyetleri çerçevesinde gerçekleşmiştir. Kale ve çevresindeki tarihi yapıların bir kısmı baraj gölü sularının altında kalacağından, taşınabilir eserlerin yeni yerleşim alanına nakli ve kalenin mevcut durumu ile belgelenmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.