Hatay humusu; haşlanmış nohut, tahin, su, zeytinyağı, limon suyu ve sarımsak ile hazırlanan bir mezedir. İçeriğinde ayrıca kırmızıbiber, tereyağı, çam fıstığı, turşu, domates, biber, maydanoz, tuz ve çeşitli baharatlar da bulunabilir. Hatay Valiliği'nin 03.11.2023 tarihli başvurusu üzerine, 06.05.2024 tarihinde 1582 tescil numarası ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescil edilmiştir.

Ürün Özellikleri

Hatay humusu, Hatay iline özgü bir meze olarak tanımlanır. Ürün, bileşenlerinin seçimi, hazırlanma metodu ve servis aşamaları bakımından farklılaşır. Sade olarak hazırlanabildiği gibi, üzerine tereyağı-çam fıstığı karışımı, baharat, turşu, biber, domates veya maydanoz eklenerek de servis edilebilir. Hatay bölgesinde kahvaltılarda, günlük öğünlerde ve özel günlerde tüketilen bir yiyecektir. Ürünün Hatay ili ile ün bağı bulunmaktadır.

Üretim Metodu

Hatay humusunun üretimi, bileşenlerin hazırlanması, karıştırılması ve servisi adımlarını içerir:

• Haşlanmış nohutlar bir kaba konulur; bu aşamada nohutların kabukları soyulabilir.
• Aynı kaba tahin, dövülmüş sarımsak, limon suyu ve tuz eklenir.
• Tüm bileşenler, püre halinde homojen bir karışım olana kadar karıştırılır.
• Humusun kıvamı, su eklenerek ayarlanabilir.
• Hazırlanan sade humus servis tabağına alındıktan sonra üzerine kimyon, pul kırmızıbiber, doğranmış domates, biber, turşu ve maydanoz konulabilir. Son olarak zeytinyağı gezdirilir.
• Alternatif olarak, tavada eritilen tereyağı ile kavrulan çam fıstığı karışımı hazırlanarak humusun üzerine dökülebilir.
• Ürünün soğuk ya da ılık olarak servis edilmesi tavsiye edilir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Hatay humusunun Hatay ili ile olan ün bağı sebebiyle, ürünün tüm üretim aşamaları Hatay ilinin coğrafi sınırları içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Denetim işlemleri, Hatay Valiliği'nin koordinasyonunda, Valilik ve Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün katılımıyla oluşturulan en az üç kişilik bir denetim mercii tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; ayrıca şikâyet üzerine veya gerekli görülen hallerde de denetim yapılabilir.

Denetim sonuçları raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumu'na sunulur. Denetim merciinin kontrol ettiği kriterler şunlardır:

• Üretimde kullanılan bileşenler listesinin uygunluğu,
• Hazırlama ve servis aşamalarının üretim metoduna uygunluğu,
• "Hatay Humusu" ibaresinin ve mahreç işareti ambleminin kullanım biçiminin uygunluğu.