Günümüz modern yaşamında sıkça karşılaştığımız kavramlardan biri hedonizmdir. Özellikle bireysel mutluluğun ve haz arayışının ön planda tutulduğu yaşam biçimlerinde, hedonist felsefenin etkileri dikkat çeker. Peki, hedonizm nedir? Ve daha da önemlisi, bu anlayış İslam inancı açısından nasıl değerlendirilir?

Hedonizm Nedir?

Hedonizm, Yunanca “hedone” kelimesinden türemiştir ve “haz” anlamına gelir. Bu felsefi akıma göre hayatın temel amacı, haz almak ve acıdan kaçınmaktır. Hedonist düşünceye göre bir davranış, bireye zevk ve tatmin sağlıyorsa anlamlıdır; acı, sıkıntı ya da fedakârlık ise kaçınılması gereken şeylerdir. Hedonizm genel olarak üç ana başlık altında incelenebilir:

1. Duyusal Hedonizm: Bedensel zevklerin (yeme, içme, eğlenme) en yüksek değer sayılması.

2. Etik Hedonizm: Ahlaki olarak doğru olanın, bireye en fazla haz veren şey olması.

3. Psikolojik Hedonizm: İnsanların doğası gereği daima hazza yöneldiğini, acıdan kaçındığını savunan yaklaşım.

İslam’da Hayatın Amacı Nedir?

İslam’a göre insanın varlık amacı, sadece dünya hayatında haz aramak değildir. Kur’an-ı Kerim’de bu konu açık bir şekilde ifade edilir:

“Ben cinleri ve insanları, ancak Bana kulluk etsinler diye yarattım.”

(​Zâriyât Suresi, 56. ayet)^【1】 

Bu ayetten de anlaşılacağı üzere, insanın asli görevi Allah’a kulluktur. Hayat bir imtihandır, geçici dünya nimetleri ise bu imtihanın bir parçasıdır. Yani Müslüman bir bireyin hedefi, sadece nefsin isteklerini tatmin etmek değil, Allah’ın rızasını kazanmaktır.

Hedonizmin İslam’la Çeliştiği Noktalar

1. Dünya Merkezli Hayat Anlayışı: İslam, dünya nimetlerini reddetmez; ancak bu nimetlere bağlanmayı, onları hayatın tek amacı haline getirmeyi uygun görmez. Hedonizm, bireyin dünyadaki mutluluğunu merkeze alır. Oysa İslam’da gerçek mutluluk ahiret hayatıyla ilişkilidir:

“Gerçek hayat, ahiret hayatıdır.”

(Ankebut Suresi, 64. ayet)^【2】 

2. Nefsin İlah Haline Gelmesi: Sadece haz peşinde koşmak, insanı nefsin kölesi haline getirir. Bu da ruhsal ve ahlaki çöküşe neden olabilir. İslam ise nefsi terbiye etmeyi, onu kontrol altına almayı öğütler. Kur’an’da uyarıldığı üzere:

“Nefsini ilah edinen kimseyi gördün mü?”

(Câsiye Suresi, 23. ayet)^【3】 

3. Zühd ve Takva Anlayışı: İslam, dünya nimetlerinden tamamen uzak durmayı emretmez. Fakat zühd, yani gönlün mala, makama, zevke bağlanmaması teşvik edilir. Aynı şekilde takva, Allah’a karşı duyulan derin bir sorumluluk bilinciyle yaşamak anlamına gelir. Bu iki kavram, hedonist yaşam anlayışıyla taban tabana zıttır.

4. Helal – Haram Sınırları: İslam’da haz ve zevk helal sınırlar içinde kaldığı sürece teşvik edilebilir. Evlenmek, helal rızıkla beslenmek, dostluk kurmak gibi birçok davranış insana haz verir. Ancak haram yollarla elde edilen zevkler (zina, içki, israf, kumar vs.) kesin olarak yasaklanmıştır. Bu yönüyle İslam, ölçülü ve sorumlu bir haz anlayışını savunur.

Gerçek Mutluluk Nerede?

İslam’a göre kalıcı mutluluk, sadece maddi hazlarda değil; iman, güzel ahlak, dua, ibadet, şükür ve Allah’a yakınlık ile elde edilir. Nitekim Kur’an şöyle buyurur:

“Kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.”

(Ra’d Suresi, 28. ayet)^【4】 

Hedonizm ise çoğunlukla kısa vadeli ve yüzeysel tatminler sunar. Bu yüzden bireyler sürekli daha fazlasını ister, ama asla tam doygunluk hissine ulaşamazlar.

Sonuç: Hedonizm Müslüman İçin Bir Yol Olabilir mi?

Hedonizm, çağımızın bireysel mutluluk takıntısını besleyen bir anlayıştır. Fakat İslam’ın sunduğu yaşam felsefesiyle temelden çelişir. Müslüman, haz ve mutluluğu inkâr etmez; ama bu hazları ilahi ölçülere göre, helal sınırlar içinde, sorumluluk bilinciyle yaşar.

Sonuç olarak, İslam açısından haz odaklı bir yaşam tarzı, insanı yaratılış amacından uzaklaştıran bir yoldur. Gerçek huzur ve mutluluk ise ancak Allah’a yönelmekle elde edilir.